تحلیل فرکتالی بارش های روزانه دو حوضه آبریز کرخه ودز

بارش به عنوان یکی از مهم ترین متغیرهای اقلیمی می باشد که به طور مستقیم در چرخه هیدرولوژی دخالت دارد. ایران به دلیل کمبود نزولات جوی و توزیع نامناسب آن ها از مناطق خشک و نیمه خشک دنیا به حساب آمده که همواره با کمبود آب به عنوان یکی از مهم ترین محدودیت های منابع طبیعی دست به گریبان بوده است. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف استخراج رفتار مقیاسی و شناسایی حافظه بارش (بلند مدت، کوتاه مدت) دو حوضه آبریز کرخه و دز انجام شد. بدین منظور داده های بارش ۱۴ ایستگاه سینوپتیکی و باران سنجی دو حوضه کرخه و دز در بازه زمانی ۶۰ ساله (۲۰۱۹ – ۱۹۵۹) استفاده شد. نتایج نشان داد ایستگاه های دو حوضه ۲ رژیم بارشی دارند. در بررسی رژیم های بارشی تمام ایستگاه ها دو حوضه مشخص شد، رژیم بارشی کوچک مقیاس دارای حافظه بلند مدت و سری زمانی آن پایدار است. ولی رژیم بارشی بزرگ مقیاس دارای حافظه کوتاه مدت و سری زمانی آن به جز برای دو ایستگاه دوآب و دره تخت بقیه ایستگاه ها ایستا است. هر دو رژیم بارشی رفتار مقیاسی کاملا متفاوتی را نشان می دهند. همچنین رابطه بین رفتار مقیاسی بارش و توپوگرافی منطقه مورد مطالعه را با کاربرد آزمون همبستگی پیرسون محاسبه شد. نتایج نشان داد در حوضه کرخه برای هر دو مقیاس رژیم بارشی ارتباط معنادار وجود ندارد. از سویی حوضه دز در رژیم بارشی کوچک مقیاس ارتباط معنادار است ولی رژیم بارشی بزرگ مقیاس ارتباط معناداری وجود ندارد. این امر می تواند در حوضه کرخه ناشی از وضعیت توپوگرافی متعارض و ناهمگون در بخش های مختلف منطقه باشد.

Keywords:

بارش , فرکتال , نمایه هرست , کرخه , دز