پیمان اکبرزاده - گروه بیابانزدایی، دانشکده کویرشناسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
شیما نیکو - گروه بیابانزدایی، دانشکده کویرشناسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

منابع آب زیرزمینی پس از یخچال های قطبی، دومین منبع آب شیرین موجود در جهان به شمار می روند. بررسی تغییرات سطح آب زیرزمینی در برنامه ریزی و مدیریت پایدار هر منطقه از اهمیت فراوانی برخوردار است. هدف از این مطالعه بررسی تغییرات مکانی و زمانی سطح آب زیرزمینی حوضه آبخیز دامغان در ارتباط با تغییرات کاربری اراضی با استفاده از روش های زمین آمار، سنجش ازدور و روندیابی تغییرات با استفاده از نرم افزار R در دوره آماری ۱۳۷۲-۱۳۹۸ است. داده های سطح ایستابی به صورت میانگین برای هر دوره اطلاعات ۱۷۶۰ حلقه چاه عمیق، نیمه عمیق، مادرچاه قنوات جمع آوری گردید. پس از کنترل کیفیت، صحت و بررسی نرمال بودن داده ها با استفاده از روش کریجینگ و IDW میان یابی گردید و با استفاده از نرم افزار R روندیابی تغییرات صورت گرفت و در نهایت تغییرات کاربری اراضی برای سال های ۱۹۹۳، ۲۰۰۰،۲۰۱۰، ۲۰۱۵ و ۲۰۲۰ با استفاده از تصاویر ماهواره لندست و سنجش ازدور مورد بررسی قرار گرفت و رابطه آن با تغییرات سطح منابع آب زیرزمینی با استفاده از روش زمین آمار مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که سطح ایستابی آب زیرزمینی در بیشتر قسمت های حوضه ازجمله قسمت شرق، شمال، جنوب غرب کاهش داشته در این مناطق که سالانه به طور میانگین ۵۶ سانتی متری و در طی ۲۶ سال ۷/۱۴ متر افت سطح آب زیرزمینی رخ داده است، بیشترین تغییرات کاربری اراضی نیز در این مناطق اتفاق افتاده است به گونه ای که مساحت اراضی باغی ۳۷/۱۰۰۱۶ هکتار افزایش، مناطق شهری ۰۲/۶۳۷ هکتار افزایش، اراضی بدون پوشش (بایر) ۴/۷۶۹۰۷ هکتار افزایش، منابع آب سطح ناشی از احداث سد ۱۵/۴۵۳ هکتار افزایش، مراتع ۵۸/۳۰۳۳۷ هکتار کاهش، جنگل ۸۶/۴۸۳۲۵ هکتار کاهش و اراضی کشاورزی ۴۷/۹۳۵۰ کاهش از سال ۱۹۹۳ تا ۲۰۲۰ داشته است.

تغییر کاربری اراضی, آب زیرزمینی, زمین آمار, سنجش ازدور, نرم افزار R