جعفر خلفی - کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان
فرزاد بیات موحد - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان
علی رضایی - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان
قاسم مجتهدی - کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان

ایستگاههای پخش سیلاب با اهداف متفاوتی احداث شده اند که درک صحیح از این اهداف و برنامه ریزی اصولی جهت رسیدن به آنها می تواند جلوه ی روشن تری را در آینده به دنبال داشته باشد. این پژوهش در راستای دسترسی به بخشی از این اهداف و با تاکید بر بررسی تغییرات خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در عرصه ی پخش سیلاب زنجان، انجام گردیده است. برای انجام این تحقیق، یک قطعه با ابعاد۸۰ ×۱۰۰ متر در عرصه ی شاهد و سه قطعه با ابعاد متوسط۸۰ ×۵۰۰ متر در عرصه ی پخش سیلاب انتخاب گردید. سرعت نفوذ آب در خاک در داخل قطعه ها به وسیله ی استوانه های مضاعف مورد سنجش قرار گرفت.  همچنین میزان pH، EC، TNV%، فسفر، پتاسیم و کربن آلی همراه با بافت خاک برای خاک سطحی تا عمق ۳۰ سانتیمتری اندازه گیری شد. نتایج نشان می دهند که در مجموع سرعت نفوذ در عرصه ی پخش سیلاب نسبت به عرصه ی شاهد کاهش یافته و اختلاف آنها در سطح احتمال ۱ درصد دارای تفاوت معنی دار می باشد. افزایش میزان کربن آلی در عرصه ی پخش نسبت به عرصه ی شاهد نیز مشاهده گردیده است. تجزیه و تحلیل داده های مربوط به مقادیر کربن آلی و لای حاکی از کاهش معنی دار آنها در داخل قطعه های پخش و از بالا به پایین (از سمت قطعه ی دوم پخش به سمت قطعه ی چهارم) است. مقایسه هر یک از عوامل نسبت به هم در داخل هر یک از قطعه های عرصه ی پخش نیز بیانگر افزایش سرعت نفوذ آب در خاک، مقدار لای و کربن آلی از بالا به پایین (از سمت نهر پخش به طرف پشته ی خاکی نهر بعدی) است.

خصوصیات فیزیکو شیمیایی خاک، پخش سیلاب، نفوذ پذیری, زنجان