لیلا رحیمی - استادیار، گروه معماری، دانشکده عمران، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
حدیث بردبار - دانشجوی دکتری، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
روناک جمشیدی - دانشجوی دکتری، گروه معماری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، تبریز، ایران

در کشور­های در­ حال توسعه از جمله ایران، افزایش روزافزون جمعیت شهرنشین سبب بروز معضلات عمده ای نظیر ازدیاد سکونتگاه­های غیر­رسمی شده است. در همین راستا رویکردها و طرح های مختلفی مطرح گردید که ناکارآمدی آن ها، منجر به ظهور رویکرد توانمندسازی شد. لازم به ذکر است که مشارکت ساکنان در توانمند سازی سکونتگاه­ های غیر­رسمی از جمله راهبردهای مورد تایید پژوهشگران شهری می باشد؛ زیرا در این صورت می توان از قابلیت های افراد جامعه در جهت بهبود شرایط بهره گرفت. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی تاثیرگذاری شاخص­های رویکرد کنش عقلائی (هزینه-منفعت) در ارتقاء مشارکت مردم جهت اجرایی شدن طرح­های توانمندسازی سکونتگاه های غیر­رسمی است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، تحلیلی و میدانی به شیوه آمیخته می باشد، همچنین برای گردآوری داده های پژوهش از مطالعات کتابخانه ای و میدانی (پرسش نامه) استفاده شده است؛ به طوری که داده های کمی با پرسش نامه پژوهشگرساخته گردآوری شد و برای تحلیل های پژوهش نیز از آزمون های آماری پیرسون و رگرسیون خطی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می­دهد با ارتقاء سطح شاخص­های کنش عقلائی، میزان مشارکت ساکنان محدوده در اجرایی شدن طرح­های توانمندسازی افزایش می­یابد. همچنین نتایج تحلیل مدل مسیر نشان داد که شاخص های اثرپذیری توصیه­های دولت در زمینه طرح­های توانمندسازی با امتیاز (۰.۴۹۰) و سپس سودمندی انجام طرح­های توانمندسازی با امتیاز (۰.۴۴۵) بیشترین میزان اثرگذاری؛ و شاخص های سودمندی تخریب واحدهای مسکونی و تجمیع آن­ها با امتیاز (۰.۱۲۸) و انجام به موقع طرح­ها توسط شهرداری با امتیاز (۰.۲۹۲)، کمترین میزان تاثیرگذاری بر مشارکت مردمی را دارند.

کنش عقلائی, مشارکت, توانمندسازی, سکونتگاه های غیررسمی, ارومیه