مقایسه عوامل موثر بر عدم مشارکت در طرح های آبخیزداری از دیدگاه کارشناسان و جوامع محلی

میزان مشارکت جوامع محلی در طرح­ های آبخیزداری عامل مهمی در موفقیت و یا شکست این پروژه­ ها می ­باشد. با این حال، عوامل موثر در مشارکت مردم از دیدگاه بهره ­برداران و کارشناسان در حوزه های آبخیز مختلف، متفاوت است و تا کنون، به­ صورت همزمان مطالعه نشده است. هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی مقایسه­ ای عوامل موثر بر مشارکت مردم در آبخیز عمارت از دیدگاه آبخیزنشینان و همچنین، کارشناسان است. در این تحقیق، عوامل موثر بر عدم مشارکت مردم در طرح­ های آبخیزداری در قالب چهار شاخص اقتصادی، اجتماعی، آموزش و ترویج و طراحی-اجرا و ۱۴ زیر شاخص طبقه­ بندی شدند. در ادامه، با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی و نیز آزمون فریدمن، شاخص ها و زیرشاخص های موثر بر عدم مشارکت مردمی در طرح های آبخیزداری اولویت بندی شد. در نهایت، برای بررسی همسویی دو دیدگاه در میزان اهمیت زیرشاخص ها، آزمون کلموگروف-اسمیرنف دو نمونه ای به کار برده شد. نتایج نشان داد که در حوزه آبخیز عمارت از منظر خبرگان و بهره­ برداران، شاخص اقتصادی نقش بیشتری را در عدم مشارکت مردم نسبت به سایر شاخص ها دارد. نتایج رتبه بندی زیرشاخص­ ها از منظر جوامع محلی و کارشناسان نشان داد، به ­ترتیب زیرشاخص ­های "نادیده گرفتن منافع مردم به­ عنوان انگیزه اقتصادی مستقیم" و "عدم آموزش ساکنان حوضه در خصوص طرح ها" بیشترین اهمیت در عدم مشارکت مردم را دارند. با این حال، بیشترین اختلاف میزان اهمیت عوامل از منظر دو گروه کارشناسان و جوامع محلی، مربوط به زیرشاخص ­های­ "نادیده گرفتن منافع مردم به­ عنوان انگیزه اقتصادی مستقیم" و "عدم مشورت با جوامع محلی (شورای روستا) در نیازسنجی پروژه" است. نتیجه کلی، این که اجرای پروژه ­های چند منظوره و در نظر داشتن منافع آبخیزنشینان و نظرسنجی از جوامع محلی، به همراه آموزش بهره برداران می تواند زمینه ساز جلب مشارکت فعال مردم در پروژه های آبخیزداری حوضه شود.

Keywords:

انگیزه اقتصادی , تمرکز قدرت تصمیم گیری , تحلیل سلسله مراتبی فازی , تصمیم گیری چند معیاره , سازمان های مردم نهاد