سمیه بیاتی - دکتری تاریخ اسلام، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
حسن جوادی نیا - استادیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، بوشهر، ایران

هدف پژوهش حاضر بررسی فرایند تدوین و آموزش معارف اسلامی از دوره حیات پیامبر (ص) تا پایان حکومت حضرت علی (ع) است.  روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که پیامبر گرامی اسلام (ص) چه در قالب روایات و حدیث و چه در قالب رفتار و عمل به آموزش علوم، به خصوص آموزش علوم اسلامی مانند قرائت، توجه و اهتمام ویژه­ای داشتند. در دوره خلفای ثلاث، به دلیل ایجاد شورش­هایی چون شورش اهل رده و نبرد با پیامبران دروغین و نیز آغاز عصر فتوحات و جنگ­های خارج از شبه جزیره عربی، به استثنای توجه به آموزش علوم اسلامی مانند قرائت، تفسیر و فقه، به تدوین و آموزش سایر علوم توجهی نشد. حضرت علی (ع) نیز به دلیل درگیری با جنگ­های داخلی که از آغاز خلافت ایشان تا پایان آن ادامه داشت، تنها فرصت آموزش و تدوین معارف اسلامی مانند تفسیر، حدیث و صرف و نحو را یافت. همچنین از دوره اموی به دلیل ورود سرزمین­های اطراف به اسلام و پذیرش این دین، چون افکار و عقاید متفاوتی پدید آمد، تلاش برای تدوین و تالیف در زمینه علوم اسلامی نیز آغاز شد.

معارف اسلامی, پیامبر اسلام (ص), قرآن کریم, آموزش, خلفای راشدین, حضرت علی (ع), علوم اسلامی