محسن چشم میشی - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
امید مبارکی - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه مراغه، مراغه، ایران

در اغلب شهرها عدم تخصیص متناسب فضا و مکان­گزینی بهینه عناصر خدماتی و کالبدی شهر، افزایش روز­افزون مشکلات شهری را برای شهروندان به دنبال داشته و دارد. در این میان، خدمات بهداشتی و درمانی با توجه به نقش مهم خود در ارتقای سلامت جامعه و افزایش کیفیت زندگی از اهمیت خاصی برخوردار است، به طوری که ضعف و ناکارآمدی مدیریت در امر خدمات رسانی مطلوب در این زمینه تبعات منفی گسترده­ای را در پی خواهد داشت. از این رو پژوهش حاضر به طور نمونه، مناطق سیزده­گانه شهر مشهد را بر حسب برخورداری و محرومیت از خدمات بهداشتی- درمانی به ویزه در رابطه با میزان جمعیت هر منطقه مورد بررسی قرار داده است. نوع مطالعه  توصیفی- تحلیلی و جامعه پزوهش بیمارستان­ها و درمانگاه­های شهر مشهد در سال ۱۳۹۴ می­باشد. برای جمع­آوری داده­ها از روش میدانی استفاده شده است. سپس اطلاعات بدست آمده وارد محیط Arc map شده و با بهره­گیری از امکانات این سامانه به  تعیین شعاع عملکردی و بررسی توزیع فضایی بیمارستان­ها، درمانگاه­ها و تجزیه - تحلیل داده­ها پرداخته شده است. در نهایت با استفاده از تکنیک وایکور مناطق شهر مشهد در رابطه با میزان برخورداری و محرومیت از خدمات بیمارستانی و درمانگاهی رتبه بندی شده­اند. نتایج حاصل از پژوهش نشان می­دهد که اختلافات عمیقی در زمینه برخورداری از خدمات بیمارستانی و درمانگاهی در سطح شهر مشهد وجود دارد. به شیوه­ای که منطقه ۱ با ضریب ۰۱۱/۰ در مدل ویکور به عنوان منطقه بسیار برخوردار می­باشد در حالی که منطقه ۱۲ با ضریب ۹۹۹/۰ به عنوان منطقه فرو برخوردار و محروم شناخته شد. بنابراین می­توان نتیجه گرفت که توزیع خدمات درمانی در بین مناطق مشهد به صورت تمرکز گرایانه و نامتناسب با عدالت فضایی است.

پراکنش فضایی, عدالت فضایی, کاربری های بهداشتی- درمانی, مشهد