علی سجادی - دکترای باستان شناسی و استادیار پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری

قریب به بیش از هزار سال است که از احداث مسجد جامع بروجرد می گذرد در خلالاین مدت، بنای مسجد در اثر حوادث طبیعی و انسانی دست خوش تغییر و تحولاتزیادی شده و در طی این قرون بارها دچار ویرانی، تجدید ساخت، مرمت و توسعه قرارگرفته به گونه ای که آن را به مثابه دائره المعارفی از شیوه های معماری و هنرهای کاربردیدوره اسامی منطقه غرب کشور مطرح کرده است. این مسجد که بنا به منابع مکتوب،تاریخ برپایی آن به قرون نخستین اسامی می رسد، به صورت مجموع های همچونپیکره ای واحد، از انسجام ساختار و هماهنگی و همگنی کامل برخوردار است. از طرفدیگر انتشار اظهارات غیر موثق در مورد شکل گیری بنا و تاریخچه آن در منابع مختلف،ضرورت بررسی سیر تحولات معماری این مجموعه را مطرح م یسازد. و این سوال رامطرح می سازد که چه تغییر و تحولاتی در خلال عمر طولانی آن اتفاق افتاده است؟ آیاهمچنان که بسیاری عقیده دارند بر روی آتشکدهای از دوره ساسان بنیان نهاده شدهاست؟ هر بخش آن متعلق به چه دوره ای است؟در این مقاله تلاش شده است به بررسی روش مند روند ساخت و سیر تحولات تاریخی وتوسعه معماری آن در طول دوره های متمادی پرداخته شود. اطلاعات پژوهش به صورتکتابخانه ای و بررسی میدانی جمع آوری شده و روش تحقق مبتنی بر شیوه توصیفیتحلیلی بوده است. یافته های باستان شناسی و شواهد معماری نشانگر قدمت، تعمیرو توسعه آن در طی تاریخ طولانی حیات آن است تبیین دوره های شکل گیری، بازسازی،مرمت و توسعه مجموعه، به تفکیک با ذکر موقعیت آنها از نتایج این پژوهش است.

مسجد جامع بروجرد، مسجد جمعه، بروجرد، معماری اسلامی