فاطمه شاهمرادی - کارشناسی ارشد رشته ی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زنجان
مهرداد توکلی - دانش پژوه دکتری مدیریت رسانه و اطلاعات دانشگاه بین الملل کیش

دو تغییر مهم در درونه و برونهی زبان، هنجارگریزی و قاعده افزایی، موجب تفاوت زبان معیار و زبان ادبی هستند؛ قاعدتا در سبک و سیاق هر شاعری نوع هنجارگریزی تفاوت های، ولو اندک، با یکدیگر دارند. شاعران چیره دست آنگاه که در هنجارگریزی تسلط می یابند می توانند در اشعار خود واژگانی نوین نیز خلق کنند که نه تنها زبان ادبی با آغوش باز از این ابداعات استقبال می کند، بلکه راهگشای خلق واژگان هنری بیشتری نیز می شوند. در شعر مرداب از مجموعه ی آخر شاهنامه مهدی اخوان ثالث، می توان انواع هنجارگریزی را مشاهده کرد که علاوه بر خلق واژگان و عبارت های متنوع، من جمله از واژگان بسیار کهن، عامیانه و یا مهجور بهره برده و از این روی بسامد واژگان بالا همراه با معانی ژرف را در شعر خویش جای داده که همه ی این هنرورزی ها و خلاقیت ها را با بهره گیری از گونه های مختلف هنجارگریزی پدید آورده است. پژوهش حاضر نیز برآن است تا انواع هنجارگریزی و واژهسازی در شعر مرداب، اثر مهدی اخوان ثالث را بررسی وارزیابی کند.

اخوان ثالث، مرداب، آخر شاهنامه، هنجارگریزی، واژه سازی