بهلول علیجانی - استاد دانشگاه خوارزمی
حمیده افشارمنش - دانشجوی دکتری دانشگاه خوارزمی

مطالعه توزیع آماری مناسب برای پدیده استوکاستیک بارش امری ضروری است زیرا  تمام برآورد های دقیق خشکسالی و ترسالی یا پیش بینی های  بارشی بر پایه یک توزیع آماری مناسب استوار است. در این تحقیق سعی شده است با استفاده از توزیع های ۶۱ گانه آماری توزیع آماری مناسب، بر اساس آزمون های سه گانه اندرسون دارلینگ ، کلمونوگراف –اسمیرنوف و کای اسکار مشخص شود . هدف از این مطالعه انتخاب بهترین توزیع فراوانی و توزیع آماری مناسب بارشی برای اقلیم متنوع ایران است. توپوگرافی ،موقعیت جغرافیایی مانند زاویه تابش و مدت تابش همچنین پوشش طبیعی باعث تنوع اقلیمی در ایران شده است بنابراین با استفاده از مقادیر ماهانه بارش ۴۳ ایستگاه  سینوپتیک برای دوره آماری طولانی مدت ۱۹۵۲ -  ۲۰۰۵  و با استفاده از نرم افزار Esay fifty (MathWave EasyFit Professional ) توزیع آماری مناسب برای مناطق شش گانه اقلیمی ایران (A,B,C,D,E,F)برآورد شد نتایج نشان می دهد بر اساس آزمون های آماری کلمونوگراف –اسمیرنوف زیرا آزمون کولموگروف- اسمیرنوف دارای  ازتوان بیشتری نسبت به آزمون کای اسکار برخوردار است و همچنین آزمون کای اسکار برای توزیع­های یک متغیره که هدف آن آزمون برازش یا آزمون بر پایه آماره تابع توزیع تجربی (EDF) است استفاده نمی شود علاوه براین آزمون اندرسون دارلینگ  برای محاسبه مقادیر با واریانس مجهول طراحی شده است. در نتیجه در منطقهA (اقلیم مرطوب و معتدل خزری ) توزیعLog-Pearson ۳ و در منطقه B( اقلیم نیمه خشک)  توزیع Johnson SB  و در منطقه )C اقلیم ناحیه زاگرس( توزیع Burr  مناسب ترین توزیع آماری می باشند. منطقه D(اقلیم بیابانی خیلی گرم ساحلی) توزیع آماری  Gammaو در منطقه E(اقلیم بیابانی خیلی گرم داخلی) توزیع   Johnson SB  و در منطقه F(اقلیم نیمه  بیابانی گرم) توزیع Gen.Gammaمناسب ترین توزیع های آماری هستند.در نتیجه مشخص شد که مناطق خشک B,D,E,F  مناسبترین توزیع آماری Gamma,/Johnson SB/ Gen. Gamma, می باشند در حالی که در منطقه خزری و زاگرس(A,C)به ترتیب توزیع Burr, Log-Pearson ۳توزیع های آماری مناسب هستند. میزان چولگی در منطقه A,B,Cکمتر از یک و در مناطق D,E,Fبیشتر از یک می باشد.

برازش توزیع آماری مناسب, آزمون آماری, منطقه اقلیمی, بارش, ایران