سحر نجاری - کارشناسی ارشد پژوهش هنر، مهارت آموز دانشگاه فرهنگیان، شهید چمران تهران
علی دلیر - دکتری زبان و ادبیات فارسی، مدیر گروه دانشگاه فرهنگیان، شهید چمران تهران

در این پژوهش به مطالعه ی تاثیر عرفان اسلامی بر نگارگری مکتب هرات پرداخته شد. فضای درون نگاره های مکتب هرات را میتوان در وجه ی هماهنگ باواقعیت عالم دید که با روابطی معقول و باطنی مشهود، حکایت از عالم مشهود می کند. این خصلت همه هنرهای اسلامی است که با ظاهر قانونمند موجباتادراک عامه را فراهم کرده و باطن مشهود خود را نیز بر خواص اهل طریق آشکار سازد .در واقع نگارگری ایرانی یکی از شاخه ها ی هنرهای اسلامی ایرانیاست که از دیرباز در خدمت آراستن مجموعه ها ی ادبی و مصور ساختن داستان های حماسی، حکمی و- عاشقانه بوده است. پیوند عمیق و دیرپای نگارگری با ادبیات کهن فارسی موجب ورود عرفان و حکمت اسلامی به عرصه این هنر پرمایه گشته و مشخصههای منحصربه فرد آن را شکل داده است. هدف اصلیاین پژوهش شناسایی تاثیرات عرفان در شکلگیری نگارگری ایرانی میباشد. همچنین تبیین روابط خاص میان عرفا، شعرا و هنرمندان و شناخت نقش ادبیات بهعنوان منبع الهام آثار نگارگری از دیگر اهداف این پژوهش به حساب می آیند. پژوهش حاضر بر اساس هدف، پژوهشی نظری؛ از منظر ماهیت و روش،توصیفی- تحلیلی و از حیث روش گردآوری داده ها، کتابخانه ای- اسنادی است. پژوهش حاضر به بررسی مضامین عرفانی در نگاره های دوره ی تیموری پرداخته و خصوصا نگاره های کمال الدین بهزاد را مورد توجه قرار داده است. در بخش های اول و دوم به کلیات در رابطه با هنر نگارگری دوره ی تیموری وجایگاه مذهب و عرفان در این دوره پرداخته شده است. پس از بیان و تشریح کلیات نگارگری دوره ی تیموری و اصول مذهب و عرفان در این دوران، بخشسوم تاثیر مسائل مذهبی و عرفانی در نگاره های دوره ی تیموری را مورد مطالعه قرار داده است. در بخش چهارم نیز با تکیه بر آثار کمال الدین بهزاد چگونگیتاثیر پذیری نگارگری از مسائل مذهبی و عرفانی توضیح داده شده و در آخر خلاصه ی نتایج این پژوهش ارائه شده است.

عرفان اسلامی، نگارگری، تیموری، صفوی، مکتب هرات