حمزه سعیدیان - استادیار مرکز تحقیقات آموزش کشاورزی و منابع طبیعی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران
حمید رضا مرادی - استاد دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس، مازندران، نور، ایران

نوع استفاده از اراضی یکی از مهمترین روش های جلوگیری از فرسایش خاک است. تغییرات کاربری اراضی به دلیل توسعه در حوزه های آبخیز امری اجتناب ناپذیر است. در این پژوهش به منظور تعیین اثر متقابل کاربری اراضی، شدت بارش و فرسایش در نهشته های سازند های آغاجاری و گچساران، بخشی از حوزه های آبخیز مرغا و کوه گچ شهرستان ایذه با مساحت ۱۶۰۹ و ۱۲۰۲ هکتار انتخاب گردید. نمونه برداری میزان رواناب، رسوب و میزان نفوذپذیری و شروع آستانه رواناب و فرسایش در هر دو سازند در ۱۳ نقطه و با سه بار تکرار در سه کاربری مرتع و کشاورزی و مسکونی سازندهای آغاجاری و گچساران در شدت های مختلف بارش ۷۵/۰ و ۱ و ۲۵/۱ میلی متر در دقیقه با استفاده از دستگاه باران ساز کامفورست انجام شد. نتایج نشان داد که به طور کلی، در هر دو سازند میزان اثر متقابل کاربری های مختلف و شدت بارش وجود تفاوت معنی داری را در میزان رواناب، رسوب و میزان نفوذپذیری و شروع رواناب و فرسایش نشان می دهند. به طور کلی در سازندهای آغاجاری و گچساران اثر متقابل کاربری اراضی و شدت بارش در همه مولفه های فرسایش در هشت مورد و کاربری اراضی در دو مورد و شدت بارش در سه مورد دارای اثر معنی داری می باشند. بنابراین به طور کلی همه مولفه های فرسایش بیشترین تاثیر پذیری را از اثر متقابل کاربری اراضی و شدت بارش می پذیرند و کمترین تاثیر پذیری را هم مولفه های مختلف فرسایش از کاربری اراضی می پذیرند.

واژگان کلیدی: شدت بارش, سازند گچساران, کاربری راضی, سازند آغاجاری