زهره اخوان مقدم - دانشیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم
نیره اسحاقی - کارشناس ارشد علوم قرآنی

یکی از مفاهیم قرآنی در باب معاد، مسئله اعراف و اعرافیان است که در آیات ۴۶ تا ۴۹ سوره اعراف، بدان اشاره شده است. درباره اینکه منظور از اعراف چیست و کجاست و نیز اعرافیان چه کسانی هستند، عالمان و مفسران براساس آیات و روایات، دیدگاه های گوناگونی را مطرح کرده اند. در این مقاله دیدگاه مفسران در مورد چیستی و کیستی اعراف و اعرافیان براسا سیاق آیات مورد بررسی قرار گرفته است. اعراف در لغت جمع «عرف» است و این کلمه به هر معنا که ا ستعمال شود، معنای علو و بلندی در آن هست. معنای واژه اعراف در قرآن کریم نیز ارتباط زیادی با اعتلاء دارد و با جایگاه اعرافیان که نوعی انتساب به نقطه بلندی دارند هم خوانی دارد. به نظر می رسد براساس سیاق اعراف مکانی مرتفع میان بهشتیان و جهنمیان است. در مورد کیستی اعراف نیز می توان گفت براساس سیاق منظور از اصحاب اعراف افرادی صاحب نفوذ و با کرامت هستند که بر احوال بهشتیان و جهنمیان آگاه هستند و بر این اساس نمی توان منظور از اصحاب اعراف را کسانی دانست که حسنات وسیئاتشان برابر است زیرا با سیاق آیات، منطبق نیست. به نظر می رسد مفسران شیعه در تفسیر اعرافیان بیشتر به سیاق آیات توجه داشته اند و رای و نظری را برگزیده اند که با سیاق آیات بیشتر مطابقت دارد، این در حالی است که قول مفسران اهل تسنن با توجه به کثرت منابع کسب معرفت، بیشتر اجتهادی بوده و از سیاق آیات دورتر است.

اعراف، اعرافیان، سیاق آیات، مفسران شیعه، مفسران اهل سنت