محمد مرشدزاده - دانش آموخته ی کارشناسی ارشد در رشته ی حقوق بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، ایران
رقیه قربانی فرخ بلاغ - دانش آموخته ی کارشناسی در رشته ی علوم اجتماعی گرایش پژوهشگری دانشگاه پیام نور واحد گیوی، ایران

یکی از اصول پذیرفته شده در نظام حقوق بین الملل این است که هیچ دولتی حق ندارد در وضع طبیعی کشور خود تغییری بدهد که نسبت به وضع طبیعی خاک کشور همسایه آن زیان داشته باشد. این اصل نه تنها دولت ها را از متوقف نمودن یا تغییر مسیر آب رودخانه ای که از خاک آنها می گذرد و از مرزهای آنها گذشته، وارد خاک دولت دیگری میگردد، ممنوع می نماید، بلکه افزون بر این بهره برداری از آبهای این رودخانه ها به نحویکه موجب زیان دولت همجوارشان گردد نیز ممنوع میباشند. در این میان افغانستان علیرغم وجود معاهده با ایران اقدام به تغییر مسیر رودخانه های مرزی با ایران نموده است که این امر خود موجب بروز پدیده ریزگردها در شرق ایران گردیده است. در واقع، رژیم حقوقی حاکم بر رودخانه مرزی هیرمند بر پایه معاهدات ۱۳۱۷ و ۱۳۵۱ خورشیدی بین ایران و افغانستان بود که بعد از انقلاب نیز اگر چه معاهده ۱۳۵۱ اکنون نیز معتبر است ولی طرف افغانی به این معاهده پایبند نبوده است و افغانستان به تعهد خود در زمینه حق آبه ایران از هیرمند عمل نکرده است. ایران نگران تکرار سرنوشت هیرمند در مورد هریرود است؛ زیرا بر سر حقآبه ایران از هریرود هیچ معاهدهای میان تهران- کابل وجود ندارد.

هیرمند، هریرود، رودخانه مرزی، مرز