فریبا کرمی - استاد گروه ژئومورفولوژی، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز
مریم بیاتی خطیبی - استاد گروه سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، ، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز
نرگس رستمی همای علیا - کارشناس ارشد برنامه ریزی آمایش سرزمین،، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز

یکی از مخاطرات طبیعی که مناطق روستایی را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار میدهد، سیلاب می باشد. از آنجایی که استان آذربایجان شرقی از استان های سیل خیز کشور ایران می باشد و شهر تبریز و روستاهای پیرامون آن از قدیم الایام در معرض خطر وقوع سیل قرار داشتند، هدف این پژوهش بررسی تاب آوری نواحی روستایی پیراشهری شهر تبریز (برخی از روستاهای دهستان میدان چای) در برابر سیلاب است. پژوهش حاضر از نظر هدف از نوع کاربردی و از نظر روش تحقیق، توصیفی – تحلیلی است. داده های مورد نیاز با استفاده از ابزار پرسشنامه در سطح خانوارها گردآوری شد. روایی پرسشنامه با بهره گیری از نظرات متخصصین حوزه های روستایی و بلایای طبیعی تعیین شدند و میزان پایاییکل آنها نیز با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ۰/۸۶ بدست آمد. جامعه آماری پژوهش شامل ۵ روستای حومه جنوب شرقی شهر تبریز (از روستاهای دهستان میدان چای) است و حجم نمونه طبق فرمول کوکران ۳۷۰ خانوار برآورد شد. برای بررسی میزان ابعاد تاب آوری (اقتصادی، کالبدی، نهادی، اجتماعی و محیطی) در روستاهای مورد مطالعه با توجه به نرمال بودن متغیرهای تحقیق از آزمون t تک نمونه ای، رگرسیون و تحلیل واریانس یک طرفه (ANOVA) استفاده شد. نتایج آزمون t تک نمونه ای نشان داد از میان ابعاد مورد مطالعه، بعد اجتماعی با میانگین ۳/۵۰، بعد اقتصادی با میانگین ۳/۳۳، بعد کالبدی با میانگین ۳/۱۰، بعد نهادی با میانگین۲/۵۴ و بعد محیطی با میانگین ۱/۹۸ به ترتیب بیشترین تاثیر را در میزان تاب آوری روستایی دارند. نتایج تحلیل واریانس (AVOVA) نشان داد، در زمینه میزان تاب آوری در برابر سیل، تفاوت معنی دار آماری میان روستاهای بررسی شده وجود دارد. میزان تاب آوری در مقابل سیلاب در روستای لیلی خان با میانگین ۱/۵۴۸ بیشتر و در روستای چاوان با میانگین ۱/۳۷۳ کمتر است.

تاب آوری, نواحی روستایی, نواحی پیراشهری, سیلاب