محمدعلی حقدل - دانشجوی دکتری گروه علوم قرآن و حدیث، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران

نظریه رویا انگاری وحی سروش، یکی از عمده ترین شبهاتی است که پیرامون مساله وحی مطرح شده است. نظریه مذکور دارای پیامدها و لوازم ناسازگاری می باشد که در کلام مولف به آن اشاره ای نشده است در نوشتار حاضر با تجزیه و تحلیل این نظریه به مسائل محتمل پیرامون آن پرداخته می شود، مبنای اصلی سروش در نظریه رویا انگاری در واقع تاکید بر نقش روایتگری پیامبر (ص) و نفی مخاطب بودن ایشان در نزول وحی است. در این رویکرد ساحت قدسی پیامبر در معرض اتهام کذب و جهل قرار می گیرد و باعث تردید جدی در صحت نبوت پیامبر اکرم (ص) خواهد شد. همچنین موید غفلت پیامبر و توهم دوگانگی ایشان در حین روایت تجربه قدسی است. وی با تاکید بر بشری بودن منشاء قرآن، زبان آن را از جنس رویا و مکاشفه می داند. سروش هم در قبال پیامبر و هم در قبال قران دارای نوعی خلط است و بر خلاف ادعای وی اساسا مبتنی بر پدیدار شناسی نیست. در نهایت با اذعان به تکلف تفاسیر موجود به ضرورت گذار از تفسیر به تعبیر قرآن معتقد می شود. بخش دیگری از این لوازم متناقض نیز به کلام الهی بازگشت می کند. نظریه رویا انگاری نه تنها جامعیت دستوری و محتوایی قرآن را انکار می کند؛ بلکه مستلزم سخافت حداکثری آن نیز خواهد بود.

وحی، سروش، تفسیر رویا، قرآن