اسمعیل گرزین - گروه حقوق، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران
حمیدرضا اسماعیلی - گروه حقوق، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران

داوری در کنار رسیدگی قضایی یکی از روش های جایگزین حل اختلاف است و دارای مزیت هایی نسبت به رسیدگی قضایی می باشد؛ که ازجمله آن سرعت و تخصصی بودن و اعتماد طرفین نسبت به داور انتخابی است که مورد توجه قرار گرفته است؛ و به کارگیری داوری در حل اختلافات تجاری به ویژه در سطح بین المللی گسترده است. دادرسی در دادگاه روندی پرهزینه و طولانی است که با طبع تجارت ناسازگار است به خصوص در عرصه تجارت بین المللی. هم زمان با گسترش دامنه نفوذ این نهاد و استقبال از داوری جهت حل اختلاف بین مردم مسائل حقوقی آن و ازجمله میزان مداخله دادگاه در امر داوری بیشتر نمود و ظهور پیدا می کند؛ و از طرفی دیگر وجود قوانین نمونه مانند آنیسترال جهت هماهنگ کردن قوانین داوری و وحدت حقوقی در کشورها وضع شده است. با این توصیف آنچه در پژوهش حاضر بررسی شده است، مفهوم داوری و ماهیت آن در حوزه داخلی و بین المللی و همچنین داوری در رویه قضایی می باشد. بر این اساس ضمن احصا معایب و مزایای داوری، تعیین حدود نظارت، دخالت و نقض و ابرام های دادگاه در امور داوری از مسائل مهمی است که در کنار توسعه داوری تحلیل های دقیقی را می طلبد و رویه قضایی که در خط مقدم استماع دعاوی داوری می باشد بیشتر به این تحلیل ها نیازمند است چرا که اگر این دعاوی با دقت بررسی نشوند، مانع از تحقق اهداف داوری شده و اطاله رسیدگی را باعث می شوند. نهادهای داوری و داوران حقیقی نیز می توانند با آسیب شناسی آرای خود، از تکرار موارد ابطال یا عدم اجرای رای جلوگیری نمایند و در این راه به تحلیل های دکترین و رویکرد رویه قضایی توجه نمایند؛ و به نظر می رسد قوانین ایران که بیشتر برگرفته از فقه اسلامی است، در موضوع داوری منابع فقهی را به طور کامل سرلوحه تدوین قوانین بین المللی به ویژه قانون تجاری بین المللی قرار نداده و سعی نموده قانونی را وضع کند که علاوه بر اینکه دارای شاخصه های اسلامی می باشد بتواند به مقررات داوری بین المللی نزدیک تر باشد.

آرای داوری، رویه قضایی ایران، داوری بین المللی، قانون نمونه آنیسترال