خسرو نیکنام - دانشجوی علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی شهرضا
سیدحسن ملائکه - استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی شهرضا

با توجه به اختلاف نظرهایی که میان امام خمینی (ره) و آیت الله بروجردی (ره) در خصوص حکومت و برخورد با سلطان وجود دارد لذا در این مطالعه قصد داریم به بررسی دیدگاه این دو مرجع عالیقدر بپردازیم. پرسش اصلی پیش رو تحقیق حاضر این است که نقاط افتراق و اشتراک دیدگاه امام خمینی (ره) و آیت الله بروجردی (ره) پیرامون تشکیل حکومت چیست؟ مطالعه حاضر از نوع مطالعات نظری است که به شیوه توصیفی و تحلیلی به نگارش درآمده است. یافته های این مقاله نشان می دهد نگرش سیاسی آیت الله بروجردی (به تبع شرایط سیاسی روز و تغییر رفتارهای «شاه اسلام پناه» در طول زندگی ایشان روندی ثابت را دنبال نکرده است؛ در دوره اول که از ابتدای زعامت ایشان تا سه سال پیش از مرگ ایشان امتداد دارد، ایشان به شیوه برخی علمای دوره صفویه و قاجاری حکومت و امور عرفی را به سلطنت واگذار کرده بود و در امر سیاسی دخالتی نمی کرد. وی از سلطان انتظار داشت خلاف شرع عملی انجام نداده و از شریعت در مقابل کفار خارجی و اباحی مذهبان داخلی دفاع کند . در عوض برای فقیه در امور حسبیه ولایت قائل بود و سعی می کرد سلطان را در برابر دشمنان خارجی و داخلی حمایت کند؛ اما امام خمینی (ره) دارای دیدگاهی محکم تر و قاطع تر جهت تشکیل حکومت مبتنی بر نظریه ولایت فقیه دارند. امام خمینی معتقد بودند حکومت مخصوص فقیه است و باید برای تشکیل حکومت اسلامی مبارزه نمود. آیت الله بروجردی با توجه به شرایط خاص خود دیدگاهی مسامحه گر تر داشتند.

حکومت، سیاست، امام خمینی، آیت الله بروجردی، ولایت فقیه، مرجعیت