احسان پوراسماعیل - دکتری علوم قرآن و حدیث، مدرس مدعو موسسه آموزش عالی آرمان رضوی مشهد

ال تسنن به چهت اجرای قانون منع تدوین حدیث توسط خلفا بعد از پیامبر(ص) بیش تر از شیعه پیرامون احادیث موضوعه دست به قلم برده اند؛ جدای از اینکه شمار فراوان احادیث جعلی در آهل تسنن منجر به این تلاش علمی شده است. اما می توان تحلیل هایی را از این حرکت؛علمی در نزد آنان دریافت. تلاش ها پیرامون بازشناسی احادیث موضوعه در اهل تسنن به جایی رسید که مجموعه ای به نام «موسوعه الاحادیث والاثار الضعیفه و الموضوعه» به زیور طبع در آمد. در این مقاله. گزارشی تحلیلی از این نگاشته ها ارائه شده است و ضمن بررسی اجمالی این آثار, به ارائه ی آمارهایی از شمارگان نشر در قرون مختلف به همراه کیفیت هر اثر پرداخته شده است. پی بردن به بیشترین کسان و شهرهایی که پیرامون احادیث موضوعه کار کرده اند پژوهشگر را در جهت تحلیل های موضوعه نگاری کمک می کند؛ به هرحال به نظر می رسد تحلیل تطبیقی سیر نگارش «الموضوعات» در اهل تسنن نیز هنوز جای کار جدی دارد.

حدیث موضوع، وضع حدیث، احادیث، مجعوله، وضع نامه های حدیث، اهل تسنن، شیعه