مرتضی حصاری - دانشیار گروه باستان شناسی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
ناهید زندی - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد، باستان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

فرهنگ مردم سرزمین ایلام، در پهنه گسترده فلات ایران زمین، همواره، دارای جایگاه خاصی بوده است و بسیاری از آثار دارای اهمیت چندانی در پیشینه تاریخی و فرهنگی ایران می باشد. از این رو می توان با مطالعه در بسیاری از آثار به جای مانده به نکات پنهان و باورهای آیینی و مذهبی آنان پی برد. در تحقیق حاضر سعی بر آن شد، تا پیکرک های زنان براساس فرم ظاهری طبقه بندی شوند و آنگاه براساس محتوی ساختاریشان، گونه شناسی و سپس شماره گذاری شوند، همین امر موجب گردیده تا بر اساس اهمیت و مرتبه قرار گیری آنان در جامعه، ایلامی هزاره دوم پ. م، طبقه بندی شوند، در واقع ماهیت و جایگاه اکثر پیکرک ها، آیینی و در ارتباط با مذهب سرزمین ایلام، که در آن زن همواره دارای جایگاه ویژه بوده و از سویی، بیانگر ارتباطی دوسویه بین ایلام و همسایه غربی خود، یعنی بین النهرین می باشد و چه بسا تلاشی که آن مردمان، به منظور دریافت حمایت الهه ها و خدایانشان انجام می دادند، منجر به ساخت چنین پیکرک های آیینی می شده و در واقع چهارچوب اصلی فرهنگ و آیین مردم ایلام در هزاره دوم پ. م را شکل می داده، و در پس آن به بسیاری از فعالیتهای اجتماعی، حقوقی و خانوادگی خود رنگ مذهبی و آئینی می دادند. در این راه سعی در بومی نمودن بسیاری از دست ساخته های خویش را داشته اند. چنانکه در اواخر هزاره دوم پ. م، موفق به ارائه تصویری از قدرت مذهبی سیاسی می شوند، نقطه ی اوج آن را می توان در مجموعه چغازنبیل، مشاهده نمود که به عنوان مجموعه مقدس، در برگیرنده معابد خدایان و الهه ها، می باشد. معابدی مربوط به الهه ها که پیکرکها به عنوان نمادهایی از باورهای آنان بودند.

پیکر، زنان، ایلام میانی، شوش، هفت تپه، چغازنبیل، باستان شناسی