امیدرضا پیغمبری - کارشناس ارشد عرفان و ادیان تطبیقی دانشگاه تهران

سخن از قرائت عارفانه ی وحدت، یعنی یک پارچه دیدن عالم، در یک مقاله نمی گنجد. اما هرسخنی در ساحت عرفان نظری، به گونه ای با موضوع وحدت وجود گره خورده است. بخصوص که شاکله ی بحث ما، اشاره به مفهوم «توهم گسست» و آنگاه فروشکستن آن، در مواجهه با خویشتن خویش است. موضوعی که لازمه ی فهم درست توحیدعرفانی است. پس از منظر وصال شاهدی آسمانی، راهی به توضیح حقیقت خویشتن خویش و چگونگی «فرویختن توهم گسست» بازنمودیم. و برای شرح بهتر این رویکرد، ابتدا با نگاهی به پیشنیه ی اصطلاح همزاد مینوی در آیین های باستانی، سعی در فراهم نمودن بستری مناسب برای درک دقیق تر این مفهوم به مثابه تجلی نفس متعالی یا خویشیتن خویش نمودیم. سپس عشق به آن همزادآسمانی را، پلی برای اضمحلال توهم «دوگانه گی» و آنگاه درک «پیوسته » گی درون و برون یافتیم. پلی که در آن، راه و مقصد و مقصود یکی انگاشته می شود. آنگاه، به عنوان شاهد مثال بحث، به شرح حکایت «سرتاپک هندی» از الهی نامه عطار پرداختیم. که در آن، دیدار با پریزاد، حکایتی از یگانه گی این شاهدآسمانی با خویشتن خویش دارد... خاصیت آیینه گی عشق، در فروریختن «توهم-گسست» و رسیدن سالک به مقصد غایی عرفان یعنی توحید صمدی، محور اصلی تصوف عاشقانه ی عطار است.

همزادمینوی، سرتاپک هندی، الهی نامه عطار، توهم گسست، وحدت وجود، توحید صمدی