نعمت اله دیلم - کارشناس ارشد ادبیات، گروه ادبیات، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بابلسر، مازندران، ایران
علی اکبر باقری خلیلی - استاد، گروه ادبیات، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بابلسر، مازندران، ایران

مسئله هبوط حضرت آدم (ع) به عنوان یک موضوع مشترک دربین ادیان ابراهیمی ودرکتب الهی و مقدس با اشکال و بیان مختلف مطرح گردیده است. اگرچه سه دین اسلام، یهود ومسیح اصل هبوط حضرت آدم (ع) وخوردن او ازمیوه درخت ممنوعه را پذیرفته اند، لیکن دربرخی از جزئیات آن اختلاف نظر وجود دارد. از سوی دیگر عرفا و ادیبان نیز هر یک دیدگاه خاصی را در رابطه با جلوه های هبوط، دلائل و پیامدهای آن ارائه کرده اند. از این رو، هبوط آدم و حوا یکی از موضوعات اصلی مطرح در حوزه انسان شناسی دینی و حقیقت جویی عرفانی می باشد. با توجه به این مطالب، در پژوهش حاضر سعی شده است تا با استناد به منابع معتبر دینی، ادبی و عرفانی به بررسی حوزه های مختلف هبوط حضرت آدم (ع) پرداخته شود. در این تحقیق از روش اسنادکاوی و مراجعه به منابع کتابخانه ای برای گردآوری داده ها استفاده شده و از رویکرد تفسیری-تحلیلی جهت استنتاج استفاده شده است. این مقاله در دو بخش اصلی تدوین شده است: ۱- هبوط از دیدگاه ادیان؛ ۲- بررسی جلوه ها و ابعاد مختلف هبوط حضرت آدم (ع) از دیدگاه دینی و عرفانی. بدین منظور مباحث مختلفی همچون نهی از خوردن میوه درخت ممنوع، قضاوت در لغزش آدم (ع)، سکونت آدم (ع) بر زمین، پذیرش توبه حضرت آدم (ع) و غیره مورد بررسی قرار گرفته است.

هبوط، جبر و اختیار، پذیرش توبه