حسن ذوالفقاری - استاد دانشگاه تربیت مدرس تهران

شاهنامه را می توان مردمی ترین اثر منظوم دانست. این اثر از همان آغاز سرایش تا امروز یک لحظه از کانون های گرم و مجالس و محافل و قهوه خانه ها بیرون نرفته است. شاهنامه خوانی و نقالی از دیرباز در فرهنگ مردم ایران رواج داشته است. دلیل اصلی این گرایش و علاقه مردم، هم در روایات شاهنامه است که برگرفته از روایات شفاهی آنان است که فردوسی نظمی جدید بدان داده و هم در سادگی بیان فردوسی است که برای مردم قابل فهم و درک است. از طرفی زندگانی ایلیاتی از هر نظر با نوع زندگی مردم در شاهنامه و قواعد اجتماعی همخوانی کامل دارد. در تمام ایران می توان این تاثیر را مستقیم یا غیرمستقیم دید. در این مقاله شاهنامه خوانی میان ایلات و عشایر و کارکردهای دوازده گانه آن بررسی می شود تا دقیقا نشان دهیم در گذشته و تا حدودی امروز، نقش شاهنامه در بنیان های هویتی ایرانیان تا کجا بوده است.

کارکرد، شاهنامه خوانی، عشایر، هویت ایرانی.