فرزانه فاخری رئوف - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات اهواز ، کارشناس ارشد علوم محی
رامین نبی زاده نودهی - دانشکده بهداشت ، دانشگاه علوم پزشکی تهران
نعمت الله جعفرزاده حقیقی - دانشکده بهداشت ، دانشگاه علوم پزشکی اهواز
مسعود منوری

مجتمع پتروشیمی رازی یکی از عظیم ترین کارخانه های تولید کودهای ازته ، فسفاته و مواد شیمیایی می باشد که در زمینی به مساحت 100 هکتار ، د رمنطقه بندر امام خمینی واقع شده است و دارای 17 واحد تولیدی می باشد . واحد آمونیاک (1) یکی از واحدهای های این مجتمع بوده و دارای ظرفیت تولید سالانه 1000 تن در سال آمونیاک می باشد ، که در این تحقیق به عنوان یک واحد نمونه ، جهت بررسی امکان سنجی کمیته سازی مواد زائد موزد مطالعهقرار گرفته است. این تحقیق از مهر ماه 1382 آغاز و در اردیبهشت 1384 خاتمه یافت و طی 20 ماه مطالعه ، بیش از 20 مورد بازید از سایت واحد مورد مطالعه صورت پذیرفت و اطلاعات مورد نیاز گرد آوری شد. به منظور تامین اهداف تحقیق مذکور ، اقدام به تعیین کمیت و کیفیت مواد زائد مایع صنعتی ، علل ، دوره تولید و نحوه مدیریت فعلی آنها در واحد مورد مطالعه گردید. سپس این زائدات بر اساس روش پیشنهادی سازمان ملل (یونپ) طبقه بندی گردیدو در نهایت راهکارهای جهت کمینه سازی این زائدات ارائه گردید. نتایج حاصل شده از این تحقیق نشان داد که در این واحد ، سالانه 305509/38 متر مکعب ، ماده زائد مایع صنعتی تولید می شودکه 62/35% آن را آب های کولینگ تشکیل می دهد. مهمترین علت تولید زائدات مایع در این واحد مسائل فرایندی بوده است و 95/35% این میزان زائدات بطور دائمی تولید می گردد. طبقه بندی این زائدات بر اساس روش یونپ نشان داد که ، 18/02% این مواد خطر ناک و 81/98% آنها غیر خطرناک بوده اند. در حال حاضر 85/65% زائدات مایع این واحد ، تخلیه به محیط و 14/3% آن بازیافت می شود . راهکارهای که جهت کمینه سازی زائدات مایع صنعتی در این واحد ارائه گردید شامل 95% بازیافت و استفاده مجدد ، 4/79% اصلاح فرآیند تولید 0/01% کاهش حجم می باشد. به اینگونه مشخص می شود که ، با اعمال روشهای کمینه سازی می توان ، از تخلیه مقادیر قابل توجهی مواد زائد به محیط زیست و هدروی مواد خام ، جلوگیری نمود و کارایی برنامه کمینه سازی مواد زائد را اثبات کرد.

کمینه سازی ، مواد زائد خطرناک ، پتروشیمی ، مواد زائد صنعتی