مهین عنافجه - کارشناسی دانشگاه علامه طباطبایی کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی دکترای تخصصی زبان و ادبیات عربی از دانشگاه آزاد اسلامی
علی گنجیان خناری - دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه علامه طباطبایی

احتجاج یکی از رویکردهای کاربردشناسی است که در این جستار در گستره تحلیل گفتمان بررسی می شود. البته به سختی می توان تحلیل گفتمان را از سایر تخصص هایی که به بررسی گفتارها می پردازد متمایز ساخت، زیرا تحلیل گفتمان، همان تحلیل کاربرد زبانی است و آن در واقع بررسی کاربرد کنشی گفتمان است. و احتجاج به مجموعه ای از تکنیک های گفتاری اطلاق می شود که هدف آن، جلب توجه مخاطبان به مسائل ارائه شده یا بالا بردن میزان توجه آنها به قصد اقناع است. این جستار به شیوه تحلیلی توصیفی به اثبات رویکرد اقناع با فرایند تاثیرگذاری مستقیم آن در نمونه هایی از خطبه ها و نامه های امام علی(ع) که در باب احتجاج است، می پردازد و البته آن تاثیرگذاری از طریق تبیین منظورشناسی زبان و کنش گفتاری آن به سبک تحلیل گفتمان احتجاجی به دست می آید که در این جستار به طور دقیق و کامل به آن پرداخته شده و با روش های نوین شرح داده و تبیین شده است. از مهم ترین یافته های این پژوهش، قدرت اقتدارگرایانه گفتمانی احتجاجی است که امام علی(ع) آن جایگاه را از قدرت گفتمانی زبان خود به دست آورده و نه از به کارگیری شواهد و امثال و حکم که به عنوان قاعده ابزاری برای قدرت بخشیدن به گفتمان به کار می رود.  

کاربردشناسی, احتجاج, تحلیل گفتمان, اقناع, سلسله احتجاج