یحیی چوپان - دانشجوی دکتری آبیاری زهکشی دانشگاه گرگان
ابوطالب هزارجریبی - دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
خلیل قربانی - دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
موسی حسام - دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
عباس خاشعی سیوکی - استادیار گروه علوم و مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند

با توجه به آب و هوای خشک و همچنین کمبود شدید آب در مناطق شمال شرقی کشور، کشت محصولاتی که نیاز آبی پایین و در عین حال بهره­وری اقتصادی مطلوبی داشته باشند، مورد توجه است. در همین راستا، تحقیقی در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تیمار نوع منبع آبیاری ( آب چاه W۱ و پساب تصفیه شده فاضلاب شهری W۲)، نوع سیستم آبیاری (آبیاری کرتی S۱ و آبیاری زیر سطحی قطره­ای  S۲) و زمان آبیاری (عرف منطقه یا ۱۵ مهر T۱، ۱۵ روز تاخیر T۲ و ۳۰ روز تاخیر T۳) در سال زراعی ۱۳۹۸ در شهرستان تربت حیدریه انجام شد. نتایج نشان داد اثر متقابل نوع آب، نوع سیستم آبیاری و زمان آبیاری بر تمامی شاخص­های کمی و کیفی زعفران (تعدادگل، وزن تازه گل، وزن خشک کلاله، وزن خشک خامه، شاخص درشتی گل، پیکروکسین،کروسین، سافرانال، رطوبت، کپک و کلیفرم کل) به استثنای وزن خشک کلاله که در سطح احتمال ۵ درصد معنی­دار شد، دیگر صفات غیر معنی­دار شدند. بیشترین مقدار برای صفات تعدادگل، وزن گل تازه و وزن خشک کلاله در تیمار W۱S۱T۲ به ترتیب با مقادیر ۳/۵۵ عدد در مترمربع، ۶/۱۶ و ۸۵/۰ گرم در مترمربع مشاهده شد. همچنین نتایج نشان دادند در صفات کیفی پیکروکسین،کروسین و سافرانال بهترین مقدار برای تیمار W۲S۲T۳ با مقادیر ۹۳، ۶/۳۳ و ۳/۲۶۳ (حداکثر جذب ) و بهترین مقدار کلیفرم کل در تیمار W۱S۱T۳ با مقدار ۱۱۰۰۰ عدد در هر گرم به­دست آمد. به­طور کل می­توان از پساب فاضلاب شهری (با لحاظ کردن مسائل بهداشتی و غذایی)، سیستم زیر سطحی و زمان­های آبیاری دیگر در کشت زعفران استفاده کرد.

عملکرد کمی, عملکرد کیفی, فاضلاب تصفیه شده, آبیاری زیر سطحی