لیلا امیری - استادیار دانشگاه شیراز
زهرا ریاحی امین - دانشیار دانشگاه شیراز

عبدالواسع جبلی از شاعران قرن ششم هجری است که اکثریت محققان او را در تغییر سبک شعر فارسی از خراسانی به عراقی سهیم دانسته اند. این مقاله بر آن است تا عوامل غرابت صنعت تشبیه را در دیوان او با روش تحقیق کیفی، از نوع تحلیلی- توصیفی و شیوه ی متن پژوهی بررسی کند. در موارد لزوم از روش های مقایسه ای و آمارگیری نیز استفاده شده است. واکاوی اشعار عبدالواسع جبلی نشان می دهد فراخوانی مشبه به های زنجیره ای هم خانواده که مناسباتی با هم دارند، همزمانی ذکر یک مشبه به یکسان برای دو مشبه و با دو وجه شبه متفاوت در یک بیت، تشبیهات عکس و تعویض جای مشبه و مشبه به، تشبیهات حروفی و تنوع و گوناگونی مشبه و مشبه به، از جمله دلایل غرابت تشبیه در اشعار او هستند؛ تا جایی که بتوان گفت شاعر از تشبیه بیش از آن که یک آرایه ی ادبی و در جهت زیبایی آفرینی باشد، به عنوان یک صنعت و به منظور فضل فروشی و اظهار تفاخر بهره گرفته و محتوای مسلط مدح در دیوان او در زیر لایه ای از تشبیهات غریب، متکلف، متصنع و مفاخره آمیز نهان شده است.

تشبیهات حروفی، عبدالواسع جبلی، غرابت تشبیه، گوناگونی