محمد نوری سپهر - دکترای (Ph.D) بهداشت محیط ، استادیار دانشگاه علوم پزشکی سمنان
عباس تجلی - کارشناس مهندسی مکانیک عضو هیئت کمیته ی تحقیقات شرکت آب و فاضلاب شهری ا
اندیشه محمودیان - کارشناس بهداشت محیط عضو هیئت کمیته ی تحقیقات شرکت آب و فاضلاب شهری استا

در سالهای اخیر کاربرد سامانه اطلاعات جغرافیایی د رتحلیل پارامترهای کیفیت آب شرب ، داده های زیست محیطی و غیره بسیار مورد توجه قرار گرفته است. هرچند مطالعات در این زمینه اندک است، لکن لزوم توجه صاحب نظران علوم مختلف به این تکنولوژی روز به روز افزایش میسابد . برنامه های پایش کیفیت منابع آب همواره در صدر برنامه های شرکت های آب و فاضلاب بوده است . شرکت اب و فاضلاب استان سمنان از سال 1382 مطالعات کاربرد فن آوری GIS را در دستور کار خود قرار داد. به همین منظور پایش کیفیت فیزیکی شیمیایی منابع شهر شاهرود در دستور کار قرار گرفت. هدف از ارائه این مقاله بهنگام سازی اطلاعات و رد یابی تغییرات کیفیت فیزیکو شیمیایی منابع آب و پهنه بندی پارامترهای کیفیت به گونه ای که بتوان در هر زمان کیفیت آب را مورد مطالعه قرار داده و رد خصوص مصارف آب با توجه به تنوع مصرف قضاوت نمود . ابتدا نقشه رقومی منابع آب به محیط GIS وارد گردید. پارامترهای مانند TH , TDS . PH , EC و کدورت پس از نمونه برداری فصلی بر طبق آخرین دستورالعمل استانداردهای آّ و فاضلاب آزمایش شد. سپس اطلاعات فوق به همراه سایر مشخصات هیدرولیکی چاه های شهر شاهرود به نرم افزار Arc.View منتقل شد و د رمحیط GIS به صورت بانک اطلاعاتی ذخیره گردید. داده ها توسط سیستم ، نقشه های کیفیت منابع با پهنه بندی رنگی تهیه گردید . میانگینها ردیابی ترکیبات شیمیایی چاه های شاهرود در طی سال های 1382 و 1383 نشان داد که مجموع شاخص های مورد نظر د راندازه ی مطلوب می باشند اما نیترات چاه های داخل شهرافزایش معنی داری را نشان می دهد که می بایست امکان جابجایی آنها در آینده در دستور کار قرار گیرد . همچنین شاخص های سولفات و کلرور دارای تغییراتی بوده که نیاز به بررسی بیشتر دارد. در حال حاضر کیفیت آب هیچکدام از منابع شاهرود بالاتر از حد مجاز تعریف شده در استاندارد (نشریهی شماره ی 1053 موسسه ی استاندارد ئ تحقیقات صنعتی کشور) نمی باشد اما مشخص گردید که پارامترهای سولفات (0/79469=R2) ، کلرور (0/6714=R2) ، نیتریت (0/0563=R2) ، نیترات (0/5742=R2) و ... رابطه ی معنی داری با طول مدت مطالعه داشته اند بدین معنی که از سال 1382 لغلیت سه ماههی اول 1384 روند افزایش در آنها مشاهده شده است. علت این افزایش به افت سطح ایستایی سفره های آبی و دفع فاضلاب های شهری به روش سنتی مربوط است.

منابع آب آشامیدنی ، پایش کیفیت شیمیایی ، سامانهی اطلاعات جغرافیایی (GIS) ، شاهرود