روح الله سوری - Department of Philosophy, Faculty of Literature and Humanities, Khwarazmi University, Tehran

اخباری گری رویکردی ظاهرگرایانه است که به ترک بحث های مستقل عقلی در استنباط احکام فقهی توصیه می کند. به کارگیری این شیوه در مباحث اعتقادی «مکتب تفکیک» نامیده می شود. نحله ی سنتی مکتب تفکیک به گونه کامل با عقل و استدلال مخالف بوده، هم نوایی آن دو را با نقل برنمی تابد. اما نحله ی جدید ضمن پاسداشت عقل، دستاورد آن را بشری و بیگانه از دین معرفی می کند. پیروان تفکیک، دلیل های گوناگونی بر مخالفت دین با فلسفه به دست می دهند که برخی از مهم ترین آنها عبارتند از: ۱. اهداف سوء خلفا از ترجمه فلسفه؛ ۲. وجود برخی روایت های ضد فلسفی؛ ۳. مخالفت فقیهان با فلسفه. مقاله ی پیش رو پس از معرفی اجمالی مکتب تفکیک، به نقدهای یادشده پاسخ می دهد. بر پایه این پاسخ ها: ۱. خاستگاه و انگیزه ی طرح یک اندیشه، دلیل درستی یا نادرستی آن نیست؛ ۲. در مجموعه روایی شیعه، تنها دو روایت ضد فلسفی یافته می شود که یکی درباره ی فیلسوف نمایان و دیگری پیرامون فلاسفه ی دنیاطلب است. اما روایت های بسیاری در ستایش روش فلسفی (تعقل مستقل) دیده می شود؛ ۳. ضرورت رجوع به متخصص در مسائل تخصصی، روشن می کند که مخالفت برخی فقیهان بزرگوار که آشنایی کاملی با فلسفه ندارند، ادعای اهل تفکیک را تایید نمی کند.

مکتب تفکیک، رابطه عقل و دین، خاستگاه فلسفه، فلسفه و روایات، فلسفه و فقیهان