حسن کرامتی - دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد مهندسی بهداشت محیط دانشکده بهداشت اصفهان
سعید دودانگه - دانشجوی مقطع کارشناسی بهداشت محیط دانشکده بهداشت اصفهان
عبدالرحیم پرورش - دانشیار گروه مهندسی بهداشت محیط دانشکده بهداشت اصفهان
علی اصغر نشاط - عضو هیات علمی دانشکده بهداشت زابل

کاربرد بی رویه مصرف کودهای شمیایی از نوع نیترات (اوره) در زمین های اطراف رئدخانه و نیز ورود فاضلابهای شهری ، پسابهای کشاورزی و صنعتی به آب رئدخانه زاینده رود باعث افزایش میزان نیتریت و نیترات آب شده و به علت استفاده اب در کشاورزی باع افزایش میزان نیتریت و نیترات در سبزیجات و میوه جات شده است. مهمترین اثر نیتریت و نیترات که بسیار خطرناک می باشد ایجاد متهموگلوبین بویژه در کودکان می باشد که دستگاه گوارش آنها کانل نشده است. بران و اسمیت مشاهده کردند که مصرف کودهای شیمیایی از ته باعث ذخیره شدن نیترات در گیاهان به ویژه در نخود کلم و اسفناج می گردد. در مطالعه ای که در بلغارستان انجام شده معلوم گردید که حتی مصرف 20 کیلوگرم ازت در هکتار باعث افزایش میزان نیترات اسفناج می گردد. برای اندازهگیری نیترات از روش اسپکتروفتومتری استفاده می شود ، با اندازه گیری جذب در طول موجهای 540 و 220 نانومتر قادر خواهیم بود به ترتیب مقدار نیتریت و نیترات را اندازه بگیریم . اساس اندازه گیری نیتریت بر پایه تشکیل رنگ استوار بوده که این آزمایش باید در فاصله چند ساهت پس از جمه آوری نمونه انجام شود و در هر صورت نمونه باید تا زمان ازمایش سرد نگهداشته شود. میزان نیتریت و نیترات بدست آمده در ایستگاه های مختلف به شرح ذیل می باشد : میانگین غلظت نیترات در ایستگاه 1 (قبل از زرین شهر) 11/7337mg/l ، در ایستگاه 2 (قبل از زرین شهر) 11/7213mg/l ،در ایستگاه 3 (در محل ماران) 11/4888mg/l ، در ایستگاه 4 (محل پل خواجو) 11/6488mg/l و در ایستگاه 5 (در محل در پل چوم ) 15/3162mg/l می باشد و همچنین میانگین غلظت نیتریت در 5 ایستگاه به ترتیب 4/125 و 0/2663 و 0/5513 و 0/2525 و 1/2750 میلی گرم در لیتر بوده است .نتایج بدست آمده نشان می دهد که : الف- میزان نیترات بلااستثنا در همه ایستگاه ها بیش از حد استاندارد است. ب - با بررسی نتایج آزمایشات دیده می شود که میزان نیترات در دوایستگاه نسبت به ایستگاه قبلی اش روند صعودی بالایی دارد. یکی از این ایستگاهها پل مارنان و ایستگاه بعدی پل چوم میباشد. ج- میزان نیتریت در اکثر ایستگاهها خیلی بیشتر از حد استاندارد ( 0/1mg/l ) می باشد.

نیتریت ، نیترات ، زاینده رود ، متهموگلوبین