مهشید سرابندی - Ph.D. Student in Psychology, Department of Psychology, Semnan Branch, Islamic Azad University, Semnan, Iran.
محمدعلی محمدی فر - Associate Professor, Department of Psychology, Semnan university, Semnan, Iran.
نعمت ستوده اصل - Associate Professor, Department of Psychology, Semnan Branch, Islamic Azad University, Semnan, Iran.

مقدمه: روابط زوجین همواره می­تواند به دلایل مختلف در شرایط آسیب­زا قرار گرفته و از هم­گسیخته شود. بنابراین توجه به تاثیرپذیری خانواده از آسیب­های عمده، در هر رویکرد درمانی ضروری به نظر می­رسد. این پژوهش با هدف مقایسه اثربخشی طرحواره­درمانی و زوج­درمانی هیجان­مدار بر تمایزیافتگی خود زوج­های جوان انجام گرفت. روش کار: روش مطالعه ­­آزمایشی گسترش­یافته از نوع پیش­آزمون- پس­آزمون چند گروهی بود. جامعه آماری را تمامی زوجین جوان دچار مشکل سازگاری تشکیل دادند که در شش ماهه دوم سال ۱۳۹۸ به مراکز خدمات روانشناختی و مشاوره در شهر تهران مراجعه کردند (۲۰۲۵=N). از بین آنان ۳۰ زوج (۶۰ نفر) بر اساس ملاک­های ورود و به طور تصادفی انتخاب شدند و سپس در سه گروه طرحواره­درمانی، زوج­درمانی هیجان­مدار و گروه کنترل جایگزین شدند. ابزارهای پژوهش شامل مقیاس تمایزیافتگی خود (DSI) بود. گروه آزمایشی اول، طرح­واره­درمانی  با رویکرد یانگ (۲۰۰۱) در ۱۲ جلسه ۴۵ دقیقه­ای را دریافت کردند، گروه آزمایشی دوم، تحت آموزش زوج­درمانی هیجان­مدار با رویکرد جانسون (۲۰۰۴) در ۹ جلسه ۶۰ دقیقه­ای قرار گرفتند و گروه کنترل در نوبت انتظار بودند. داده­ها با استفاده از روش تحلیل کوواریانس چند متغیره (MANCOVA) و آزمون تعقیبیLSD  و با نرم­افزار SPSS۲۵ تجزیه و تحلیل شدند.    یافته­ها: نتایج نشان داد بین گروه­های آزمایش و گروه کنترل تفاوت معنی­دار وجود داشت؛ و هر دو مداخله طرحواره­درمانی و زوج­درمانی هیجان­مدار بر تمایزیافتگی خود زوج­های جوان تاثیر مثبت معنادار داشته است (۰۵/۰P<). همچنین، نتایج آزمون تعقیبیLSD  حاکی از آن بود که میزان اثربخشی مداخله طرحواره­درمانی بر تمایزیافتگی خود بیشتر از زوج­درمانی هیجان­مدار بود (۰۵/۰P<). نتیجه­گیری: بر اساس نتایج پژوهش حاضر مداخلات طرحواره­درمانی و زوج­درمانی هیجان­مدار می­تواند برای بهبود تمایزیافتگی خود زوج­های جوان کارآمد باشد؛ و توصیه می­گردد که درمانگران و مشاوران خانواده در راستای بهبود تمایزیافتگی خود زوجین در کنار سایر مداخلات درمانی از این درمان­ها استفاده کنند.        

Schema Therapy, Emotional-based Couple therapy, Self-Differentiation, Couples, طرحواره درمانی, زوج درمانی هیجان مدار, تمایزیافتگی خود, زوجین