معصومه مازندرانی - گروه زیست شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی گرگان
مایا بیک محمدی - گروه زیست شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی گرگان
هومان بیات - شرکت کشت و صنعت گیاهان دارویی نیاک، گلستان

گیاه دارویی برازمبل . Karel Perovskia abrotanoides از گونه های ارزشمند دارویی شمال ایران است که اغلب به صورت خودرو درحاشیه جاده های کوهستانی با اقلیم سرد و خشک دو استان گلستان و خراسان شمالی رویش دارد. سالیان درازی است که مردم بومی استان به طرق مختلف در طب سنتی از فراورده های آن در پیشگیری و درمان بیماریهای شایع خود استفاده می برند. در این تحقیق ضمن اخذ اطلاعات اتنوفارماکولوژی، به منظور بررسی و مقایسه مهمترین مواد فعال ثانوی، سرشاخه ها ی هوایی گلدار و برگ گیاه از دو رویشگاه طبیعی، واقع در استان گلستان (شاهکوه ۲۳۰۰ متری) و استان خراسان شمالی (چمن بید ۱۰۷۶ متری) و از خاک هایی با بافت لوم رسی تا شن لومی و pH خنثی جمع آوری گردید. عصاره گیری به منظور ارزیابی ترکیبات فعال اندام ها در هر دو رویشگاه به عمل آمد و ارزیابی نتایج بدست آمده با استفاده از آزمون Pearson chi square انجام و در ۰۵/۰>P معنی دار ارزیابی گردید. نتایج بررسی های اتنوفارماکولوژیکی بدست آمده از چوپانان و درمانگران محلی در هر دو استان حاکی از اهمیت اکولوژیکی آن گونه به عنوان گونه مهم مرتعی، چرای دام و از همه مهمتر این که در طب سنتی، به همراه سایر گونه های دارویی به عنوان مقوی، ضدعفونی کننده، مسکن دردهای روماتیسمی، رفع التهاب، لیشمانیوز و دفع کرم و انگل مصرف می شود. نتایج حاصل از بررسی مهمترین مواد ثانوی عصاره گیاه، نشان داد که میزان ترکیب های فلاونوییدی، فنلی و آنتوسیانینی در اندام های و رویشگاه های مختلف متفاوت بوده و با افزایش ارتفاع رویشگاه، در ۲۳۰۰ متر بر میزان مقادیر آنها مخصوصا در سرشاخه های گلدار گیاه افزوده شده است که احتمالا در تایید اعتقادات مردم بومی دو استان، مبنی بر رغبت بیشترآنها به جمع آوری و مصرف برازمبل از مناطق کوهستانی قابل بحث است.

برازمبل .Karel P.abrotanoides, فلاونویید, ترکیبات فنلی, آنتوسیانین, اندام های مختلف, استان گلستان و خراسان شمالی