معرفی نسخ خطی خلاصهالحقایق نجیب الدین رضا تبریزی اصفهانی

متون ادبی هر دوره منبع مهمی برای آگاهی از وضعیت مذهبی، تاریخی، سیاسی و اجتماعی آن روزگار و هم چون آیینه ای است که احوال روزگار و ابنای آن را به درستی نشان میدهد، یکی از این متون، مثنوی "خلاصهالحقایق" از عارف قرن یازدهم (ه.ق) نجیب الدین رضاتبریزی اصفهانی (۱۶۹۰-۱۶۳۷ه.ق) قطب سی ام سلسله ی ذهبیه است که۳۵۰۰ بیت دارد و در سال۱۱۰۰ (ه.ق) سروده شده و مشتمل بر مسائل عرفانی، مبانی تصوف و آداب سیر و سلوک است، با این حال شاعر کوشیده تا با استفاده از آرایه های ادبی کتاب را از یک متن صرفا آموزشی و تعلیمی بیرون بیاورد و اصطلاحات پیچیده ی عرفانی و کلامی را با زبانی نمادین، در قالب تمثیل بیان کند. از مثنوی "خلاصهالحقایق" پنج نسخه ی خطی به دست آمده است، پیش از این هم میرزا احمد اردبیلی از اقطاب ذهبیه این مثنوی را در سال ۱۳۳۸ (ه.ق) و در ضمن کتاب " کفایهالمومنین و اوصاف المقربین" از روی یک نسخه ی خطی با چاپ سربی منتشر کرده است. روش این پژوهش، توصیفی تحلیلی با شیوه ی اسنادی و کتاب خانه ای است. در هنگام تصحیح، کهن ترین نسخه که در زمان خود شاعر کتابت شده و نسبت به دیگران لغزش های املایی و نگارشی کمتری دارد؛ به عنوان نسخه ی اساس برگزیده شده، ضمن مطابقت با نسخه های دیگر اختلاف نسخ هم ضبط شده است. در میان نسخ خطی غلط های املایی چندی وجود دارد که گاهی در تمام نسخ و گاه فقط در چند نسخه دیده می شود. خود شاعر نیز در شماری از بیت ها دچار لغزش هایی در قافیه شده است.

Keywords:

تصحیح , نسخه ی خطی , خلاصهالحقایق , نجیب الدین رضا تبریزی اصفهانی , مثنوی , عرفان