غلامرضا مستعلی پارسا - دانشگاه علامه طباطبایی
علی کاملی - دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

جنگ های ادبی منابعی هستند که می توانند در تصحیح اشعار شاعران راهگشا باشند. این مسئله زمانی اهمیت می یابد که از روزگار زندگی شاعر تا نخستین نسخه های تاریخ دار شعر او ۴۰۰ – ۵۰۰ سال فاصله باشد. در این میان اگر جنگ شعری که تاریخ کتابت آن نزدیک به روزگار شاعر یا دست کم یکی دو سده پس از مرگ او باشد می تواند در تصحیح بیت ها تاثیرگذار باشد. ضمن آنکه ممکن است بیت هایی اضافه از نسخ موجود داشته باشد و این موضوع سبب می شود تا بحث ابیات نویافته مطرح شود. در میان جنگ های خطی کهن، جنگ خطی شماره ۲۰۵۱ ایاصوفیا از جمله آثاری است که پیشتر مورد استفاده دکتر غلامحسین یوسفی در تصحیح غزل های سعدی قرار گرفته است. از این رو، این جنگ می تواند برای تصحیح غزل های جمال الدین محمدبن عبدالرزاق اصفهانی با سایر نسخ خطی و دیوان چاپی مقابله شود. در این مقاله، با رویکرد توصیفی- تحلیلی، به ویژگی های جنگ ۲۰۵۱ ایاصوفیا در ارتباط با اشعار جمال الدین محمد بن عبدالرزاق پرداخته ایم. سپس غزل های نویافته و بیت های نویافته در میان یا انتهای غزل های فعلی دیوان چاپی را بررسی کرده ایم.

تصحیح انتقادی, غزلیات جمال الدین محمدبن عبدالرزاق اصفهانی, جنگ خطی ۲۰۵۱ ایاصوفیا, ابیات نویافته, وحیددستگردی