با توسعه روابط و تغییر در سطح زندگی انسان ها در عرصه بین الملل، حقوق بسیاری در این موارد برای افراد تعریف شده است. در حقوق داخلی، قانون اساسی و سایر قوانین به این موارد اهتمام داشته اند حال آنکه در مراجع قضایی کمتر مورد توجه قرارگرفته است. یکی از این حقوق، حق تحصیل می باشد. در این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی و با تعریف ضرر معنوی و مصادیق آن، شیوه های جبران خسارت در فقه و حقوق ایران بررسی می گردد. یافته های این پژوهش اثبات می نماید سلب حق تحصیل یکی از مصادیق ضرر معنوی و گاه مادی به شمار می رود که راه های بسیاری را برای جبران آن ازجمله بازگشت به تحصیل، فراهم کردن شرایط تحصیل و درنهایت استفاده از شیوه های جایگزین مانند جبران از طریق پول می توان در نظر گرفت که در همه این موارد عرف جامعه و رضایت زیان دیده ملاک قرار می گیرد و همچنین راه های پیشگیرانه ازجمله قانون گذاری در این زمینه و اصلاح و نسخ قوانینی که حق تحصیل را محدود یا به کلی سلب می نماید موثر واقع می گردد