فرزانه اسلامی پور - کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق

کیفر زدایی از اعمال کودکان رویکرد نوینی است که در اسناد بین المللی مورد توجه واقع گردیده است. این رویکرد حاصل یافته های جرم شناسانه و تجربه سیاست جنایی کشورهای مختلف است چرا که پروسه های دادرسی کیفری آثار مخربی بر حسب بزهکاری بر روان و شخصیت اطفال می گذارد. قانون جدید مجازات اسلامی رویکردی نو را در زمینه بزه کاری اطفال اتخاذ کرد. اهم این تحولات و نوگرایی ها عبارتند از: تعیین نه سال قمری به عنوان سن ورود افراد به سیستم کیفری، حذف تعزیر افراد نابالغ، پذیرش مسئولیت نقصان یافته اطفال بزه کار تا هجده سالگی، اشتراط رشد کیفری برای افراد بالغ کمتر از هجده سال در جرایم موجب حد و قصاص. اما قانون جدید آیین دادرسی کیفری مصوب اردیبهشت ۱۳۹۳، در زمینه بزهکاری اطفال و نوجوانان، رویکردهای قابل توجهی را اتخاذ نموده است که با موضوعات کنوانسیون جهانی حقوق کودک و تئوری صاحبنظران و نیز مبانی کیفر زدایی تا حدودی منطبق به نظر میرسد و از نواقصقانون قبلی فاصله گرفته است. مهمترین این نوآوریه ا عبارتند از: تشکیل پلیس ویژه اطفال و نوجوانان، تاسیس دادسرای ویژه نوجوانان، تشکیل دادگاه ویژه اطفال و نوجوانان در شهرستان ها، انتصاب قضات آموزش دیده و مجرب به عنوان دادرسان دادگاه های اطفال و نوجوانان، تعیین مشاور در دادگاه ها از بین متخصصان مرتبط، امکان حضور وکیل و حتی حضور اجباری وکیل در موارد خاص، رعایت مصلحت طفل در عدم حضور در دادگاه برای رسیدگی به بزه انتسابی، توجه به سازمان های مردم نهاد مرتبط با اطفال و نوجوانان. اما در مواردی نیز به دلیل عدم ساختار گزینی صحیح از جمله صلاحیت دادگاه های کیفری ۱ و ۲ معضلاتی بعد از اجرا به وجود خواهد آمد که لازم است پیش از اجرای قانون بازنگری هایی صورت گرفته و یا ساز و کارهایی تدوین شود. رویکرد سیاست جنایی نوین در رابطه با اطفال بزه کار و گرایش به کیفر زدایی، قضازدایی و جرم زدایی اطفال بزه کار به جهت عدم ارجاع طفل به تشکیلات قضایی کیفری به جهت تاثیرات منفی دادرسی در این نهادهاست. این اقدامات که از سویی مانع از داخل شدن فرد در فرایند کیفری می شود مانند تعلیق تعقیب از سوی دیگر باعث می شود فرد بسرعت از پروسه کیفری خارج شود مثل نهاد عفو، آزادی مشروط و تعلیق مجازات.

کیفر زدایی، جرایم اطفال و نوجوانان، اطفال و نوجوانان بزه کار