زهره زرشناس - استاد فرهنگ و زبان های باستانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،
علی صابونچی - دکترای فرهنگ و زبان های باستانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی (نویسنده مسئول)

  داستان دو مار متنی به زبان سغدی است که تمثیلی درباره باورهای مانوی را نقل می­کند. این متن به علت داشتن ساختار زبانی سالم­ در میان متون سغدی مانوی، برای بررسی رده­شناختی آرایش سازه مناسب تشخیص داده ­شد. رده­شناسی آرایش سازه­ها، زبان­ها را بر مبنای ترتیب و نحوه قرارگرفتن سازه­ها کنار هم در جمله بررسی، مطالعه و دسته­بندی می­کند. چارچوب نظری برگزیده برای تحلیل آرایش سازه­ها این متن، نظریه «سوی انشعاب» درایر است. درایر، نخست، برای تبین رابطه سازه­های هم­الگو با فعل و مفعول، نظریه «هسته و وابسته» (HDT) را و سپس با مورد انتقاد قراردادن آن، نظریه جایگزین «سوی انشعاب» (BDT) را مطرح کرد. بر مبنای نظریه (BDT)، سازه هم­الگو با فعل مقوله «غیرگروهی (غیرانشعابی)» و سازه هم­الگو با مفعول مقوله «گروهی (انشعابی)» است، بنابراین دو وضعیت، بنا به سوی انشعاب برای زبان­ها در نظرگرفته­می­شود: راست­انشعابی و چپ­انشعابی. در بررسی این متن ۲۸ مولفه بر پایه جفت­عنصرهای درایرو مولفه­های ۲۴­گانه دبیرمقدم معیار قرار گرفت. بر اساس این ۲۸ مولفه ۳۷۸ جفت­عنصر یافت شد که ۱۹۹ جفت­عنصر، «چپ­انشعابی» و ۱۷۹ جفت­عنصر، «راست­انشعابی» بودند. بر این اساس آرایش سازه­ها در این متن گرایش به سوی «چپ­انشعابی» دارند.

سغدی, آرایش سازه, جفت عنصر, انشعاب, چپ-انشعابی, راست انشعابی