شهین شیخ سنگ تجن - عضو هیات علمی گروه زبانشناسی دانشگاه پیام نور

تجربیات انسان از جهان خارج ساخت هایی مفهومی در ذهن پدید می آورد که به زبان منتقل می‎شود. این ساخت ها به عقیده جانسون(۱۹۸۷) طرح‎واره‎های تصوری(image schemas) نامیده می‎شوند. طرح واره های تصوری سطح اولیه تری از ساخت شناختی زیربنای استعاره را تشکیل می دهند و امکان ارتباط میان تجربیات فیزیکی انسان را با حوزه های شناختی پیچیده تری نظیر زبان فراهم می آورند. این طرح‎واره‎ها به سه دسته طرح‎واره‎های حجمی، حرکتی و قدرتی قابل تقسیمند.  از آنجایی که زبان رسمی و مکتوب کشورمان فارسی معیار است و اکثر گویشها دارای آثار مکتوب نیستند و در معرض نابودی قرار دارند و با توجه به قدمت گویش تالشی و نیز شباهت زیاد آن با زبان فارسی باستان در این پژوهش به بررسی معناشناختی طرح‎واره‎های تصوری بر اساس دیدگاه جانسون پرداخته‎ایم و بسامد آنها را در ضرب المثلهای تالشی بررسی کرده ایم. روش تحقیق تحلیلی توصیفی است و داده ها به صورت اسنادی با بررسی طرح واره‎ها در آثار مکتوب قصه‎ها و مثل های تالشی گردآوری شده است. همچنین به منظور پیشگیری از برخی ابهامات، بخش عمده داده‎ها به صورت میدانی از طریق مصاحبه حضوری با گویشوران تالشی به ویژه افراد کهنسال و بیسواد جمع‎آوری شده است. نتیجه تحقیق نشان داده است که طرح واره حجمی بیشترین درصد را در ضرب المثلهای تالشی داشته است.

معنی‎شناسی شناختی, طرح‎واره‎ حجمی, طرح‎واره‎ حرکتی, طرح‎واره‎ قدرتی, ضرب المثل, گویش تالشی