فریبا قطره - عضو هیئت علمی گروه زبان شناسی دانشگاه الزهرا، تهران
حمیده پشتوان - دانش آموخته رشته زبان شناسی دانشگاه الزهرا تهران
مهناز طالبی دستنایی - دانشجوی دکتری رشته زبان شناسی، دانشگاه الزهرا تهران

گوناگونی زبان شناختی محیط های طبیعی اجتماعی منعکس کننده شباهت ها و تفاوت های نگرش جامعه های زبانی مختلف به پدیده های طبیعی است و برآمده از شناخت، نیازها، فرهنگ و عوامل زیست محیطی و انسانی است. واژگان، مقوله بندی، و طبقه بندی   در هر زبانی در تعامل با محیط طبیعی آن زبان به شیوه ای متفاوت عمل می کنند. در این راستا، زبان شناسی زیست محیطی از دهه ۱۹۹۰ به عنوان یکی از گرایش های کاربردی در مطالعات زبان شناختی مطرح شد. این گرایش به بررسی روابط متقابل میان یک زبان خاص و محیط طبیعی اجتماعی گویشوران آن زبان می پردازد. در این مقاله، برآنیم، ضمن معرفی زبان شناسی زیست محیطی، توان مندی بالقوه این رویکرد را در پژوهش های گویش محور نشان دهیم و تاثیر محیط زیست بر تفاوت های نحوی، صرفی و واژگانی میان زبان ها و گویش ها را بررسی کنیم. مقاله حاضر، با رویکرد مقایسه ای، به بررسی ارتباط زیست محیط با دو گویش گیلانی و سمنانی، از دو اقلیم متفاوت، می پردازد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد بسیاری از ویژگی های زبان، از جمله نام گذاری مفاهیم و پدیده ها و چگونگی شکل گیری استعاره ها و هم چنین تفاوت های موجود در گویش های منطقه ای (و حتی محلی)، از منظر زبان شناسی زیست محیطی، قابل توضیح است و این رویکرد نو می تواند پاسخ قابل قبولی برای تفاوت های صرفی-نحوی و واژگانی گویش های منطقه ای و محلی ارائه نماید.

زبان شناسی زیست محیطی, محیط زیست طبیعی, گویش منطقه ای, شناخت, صرف زیست محیطی