معرفی رسائل العشاق و بررسی شیوه سیفی نیشابوری در آداب کتابت و انشای نامه های عاشقانه فارسی در سده ششم هجری

سیفی نیشابوری، از ادبای سده ششم، قدیمیترین مجموعه نامههای عاشقانه فارسی را با عنوان رسائل العشاق و وسایل المشتاق فراهم کرده است. او در این اثر، صد نامه در موضوعات مختلف عشقی ترتیب داده است تا هر گرفتار عشقی به اقتضای شرایطش یکی از آنها را برگزیند و برای معشوق یا محبوب یا مخدوم خویش بفرستد. او برای نگارش نامههای صمیمانه و عاشقانه، از اصول و شیوهای موسوم به «عهود استرسال» سخن میگوید. نویسندگان این مقاله کوشیدهاند ضمن معرفی این اثر، با مراجعه به متون فن ترسل و منشآت موجود در ادب فارسی، بهویژه آثار نزدیک به روزگار سیفی، ساختار نامههای رسائل العشاق و نیز برخی آرای وی در نگارش نامههای عاشقانه (عهود استرسال) را بررسی کنند. این بررسیها نشان میدهد سیفی ساختار نامهها را با توجه به ارکانی مانند ابتدای نامه (شامل عنوان نامه، تسمیه، مقدمه یا صدر نامه، دعای بر پیامبر اکرم و آل او)، رکن کلام (شامل اما بعد و متن نامه) و رکن خاتمه تنظیم کرده است. همچنین خود را موظف کرده است در شواهد شعری تاحد امکان به نام شاعر اشاره کند؛ البته در خاتمه آورده است که هرگاه شخصی بخواهد یکی از این نامهها را برای معشوق یا محبوب بفرستد، لازم است «تسمیه» را از ابتدای آن بردارد؛ شاید به این دلیل که این عنوان، اجل از آن است که در ابتدای هر نامهای قرار بگیرد. سپس احتمالا برای ایجادنشدن خلل در پیوستگی کلام سفارش میکند در رونویسی و ارسال نامهها، نام شاعران حذف شود؛ همانگونه که معمول مراسلات است.

Keywords:

نامههای عاشقانه , رسائل العشاق و وسایل المشتاق , سیفی نیشابوری , عهود استرسال