حامد جوادی - استادیار دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه پیام نور، ایران
سید غلامرضا موسوی - دانشیار گروه کشاورزی، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران
ابراهیم رحمانی - کارشناس ارشد زراعت، بانک کشاورزی خراسان جنوبی، ایران

به منظور بررسی اثر قطع آبیاری و سطوح مختلف نیتروژن بر عملکرد و صفات زراعی تریتیکاله آزمایشی به صورت کرت هایخرد شده و در قالب طرح بلوک های کامل ت صادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند اجراگردید. در این تحقیق آبیاری به عنوان فاکتور اصلی در چهار سطح آبیاری کامل، حدف آبیاری در مرحله گلدهی حذفآبیاری در مرحله دانه بندی و حذف آبیاری در مرحله گلدهی و دانه بندی و نیتروژن به عنوان فاکتور فرعی در چهار سطح صفر، ۷۵، ۱۵۰، ۲۲۵ کیلوگرم در هکتار در نظر گرفته شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر سطوح آبیاری بر عملکرد پروتئین دانه، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و بیولوژیک در سطح ۵ درصد معنی دار بود. همچنین تفاوت در میزان نیتروژن مصرفی به طور معنی داری ودر سطح ۵ درصد صفات طول سنبله، درصد پروتئین و نیتروژن دانه، عملکرد پروتئین دانه، عملکرد دانه عملکرد بیلوژیک و شاخص برداشت دانه را تحت تاثیر قرار داد. مقایسه میانگین ها نشان داد که حدف ابیاری در هر دو مرحله گلدهی و دانه بندی، عملکرد تریتیکاله را نسبت به تیمار ابیاری کامل به طور معنی دار و به میزان ۳۳ درصد کاهش داد اما تیمارهای قطع آبیاری در مرحله گلدهی و قطع ابیاری در مرحله پر شدن دانه تفاوت آماری معنی داری با تیمار آبیاری کامل نداشتند. همچنین حذف ابیاری در مرحله گلدهی، مرحله دانه بندی و هر دو مرحله گلدهی و دانه بندی، وزن هزار دانه را به طور معنی دار و به ترتیب ۶/۳،۱۶/۵،۲۶/۴ درصد نسبت به ابیاری مطلوب (بدون تنش) کاهش داد. با افزایش کاربرد نیتروژن از صفر به ۲۲۵ کیلوگرم در هکتار طول سنبله، درصد عملکرد پروتئین دانه به ترتیب ۹/۹،۳۳/۲ و ۴۱/۹ درصد افزایش یافت. به طور کلی براساس نتایج این تحقیق می توان تیمار تنش موقت کم ابی در یکی ازمراحل گلدهی یا دانه بندی و کاربرد ۷۵ کیلوگرم نیتروژن در هکتار را برای زراعت تریتیکاله در شرایط این ازمایش پیشنهاد کرد.

شاخص برداشت، عملکرد پروتئین، قطع آبیاری