احمد دزیانیان - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی شاهرود

این بررسی طی سال های ۱۳۷۷ و ۱۳۷۸ در منطقه بسطام و زیراستاق شهرستان شاهرود انجام پذیرفت. باغ های میوه هسته دار در منطقه شاهرود از اهمیت اقتصادی و اجتماعی ویژه ای برخوردار است. آفت سوسک سرخرطومی گیلاسRhynchites auratus (Scop) (Col.: Curculionidae, Rhinchitinae) در حال حاضر بعنوان مهم ترین آفت درختان گیلاس، آلبالو و آلبالو چمپا در منطقه شاهرود مطرح می باشد. حشره کامل به رنگ سبز تا قرمز متالیک به همراه پرزهای پراکنده در روی بالپوش ها مشاهده شد. حشره ماده به طول ۴/۱۰ تا ۱۲ و متوسط ۷/۱۰ و حشره نر به طول ۱۰ تا ۶/۱۰ و بطور متوسط ۱/۱۰ میلی متر بود. تخم آفت به رنگ سفید تا شیری و بیضی شکل به طول ۶/۰ تا ۹/۰ و متوسط ۷/۰ میلی متر مشاهده شد. طول لارو سن اول ۱ تا ۵/۱ میلی متر و لارو بالغ ۳/۷ تا ۱۱ و متوسط آن ۳/۹ میلی متر بود. زمستان گذرانی آفت عمدتا بصورت لارو درون لانه گلی و در عمق ۵ تا ۱۰ سانتی متر خاک بود. حشرات کامل سرخرطومی از اواخر فروردین تا اوائل اردیبهشت ماه به ترتیب در مناطق زیراستاق و بسطام و همزمان با گلدهی درختان گیلاس بتدریج در طبیعت ظاهر شده و پس از تغذیه از گوشت میوه (بصورت قلوه کن) و معدودی از برگ ها، به دفعات جفتگیری و سپس تخم گذاری نمودند. طول مدت تخم گذاری ۲۸ تا ۳۹ روز و بطور متوسط ۳/۳۲ روز اندازه گیری شد. زمان شروع تخم گذاری مصادف با ریزش کامل گلبرگ ها بود. هر حشره ماده تنها یک تخم روی هر میوه گیلاس می گذاشت. تعداد تخم حشرات بالغ ماده بین حداقل ۲۹ و حداکثر ۱۹۳ و متوسط ۳/۹۹ عدد شمارش گردید. تفریخ تخم ها بین ۳ تا ۵ روز و بطور متوسط ۲/۴ روز بطول انجامید. طول مدت شفیرگی ۲۵ تا ۳۵ روز و بطور متوسط ۴/۲۹ روز بود. همچنین طول عمر حشرات کامل بین ۳۵ تا حداکثر ۶۰ روز و بطور متوسط ۳/۴۴ روز در شرایط آزمایشگاهی (℃۱ ± ۲۵ و رطوبت نسبی ۴۰ تا ۵۰ درصد) ثبت گردید. در شرایط طبیعی تخم ها پس از یک هفته تا ۱۰ روز تفریخ و لارو سن اول پس از ۲۴ ساعت وارد هسته گیلاس می شد. لارو پس از تغذیه از محتویات هسته گیلاس بمنظور ادامه چرخه زندگی و سپس زمستان گذرانی وارد خاک می گردید. طول مدت لاروی بین ۱۸ تا ۲۰ ماه بود و لذا یک نسل آفت در مدت ۲ سال طی می شد. گیلاس و آلبالو بعنوان میزبان اصلی و سایر محصولات هسته دار نظیر زردآلو، هلو، بادام و آلو بعنوان میزبان درجه دوم تنها به منظور تغذیه مورد استفاده سرخرطومی قرار گرفت.  

سرخرطومی گیلاس, بیولوژی, شاهرود, Rhynchites auratus