عباس علائی نوین - گروه علوم پایه، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، گرمسار، سمنان
عبداله عبداله پور - گروه پاتوبیولوژی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، آذربایجان شرقی
رضا آقایی - گروه دامپزشکی، دانشکده دامپزشکی و علوم دامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر، شبستر، آذربایجان شرقی
محمدمهدی درزی - گروه علوم پایه، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، گرمسار، سمنان

شترمرغ متعلق به دسته پرندگان سینه پهن می باشد. باوجود شباهت های فراوان مورفولوژیکی این پرنده با سایر پرندگان، تفاوت هاییهم با سایر پرندگان دارد. روده کوچک در پرندگان همانند پستانداران از سه بخش دوازدهه، تهی روده و ایلئوم تشکیل می شود. شکل واندازه روده های کوچک بسیار متغیر است. برای این مطالعه ۳۳ جوجه شترمرغ از نژاد آفریقای شرقی در ۶ گروه ۶ قطعه ای (سه نر وسه ماده) با سنین مختلف به طور تصادفی انتخاب گردید. سه بخش روده کوچک ازنظر رنگ، اندازه، مجاورت مورد مشاهده دقیق قرارگرفتند و با کولیس دیجیتال سه بار اندازه گیری شدند. از ابتدا و انتهای سه بخش روده کوچک جوجه شترمرغ ها، نمونه بافتی اخذگردید و پس از آماده سازی به روش معمول، با روش هماتوکسیلین و ائوزین رنگ آمیزی گردید. روده کوچک در تمام جوجه شترمرغموردمطالعه همانند سایر پرندگان از سه بخش دوازدهه، تهی روده و ایلئوم تشکیل می شود و از پیلور سنگدان شروع و به تقاطعروده کور و قولون خاتمه می یابد. از دید میکروسکوپی، دیواره هر سه قسمت روده کوچک در جوجه شترمرغ از چهار لایه مخاط،زیرمخاط، طبقه عضلانی و سروزی تشکیل می شد. مخاط دارای برجستگی هایی به نام کرک بود که اپیتلیوم کرک ها از سلول هایاستوانه ای همراه با تعداد اندکی سلول گابلت تشکیل شده بود. پارین متشکل از بافت همبندی سست و غدد لیبرکون بود. لایه زیرمخاطبسیار ظریف از بافت همبندی بود و ساختاری به شکل غدد برونر و فولیکول لنفاوی در آن مشاهده نمی شد. بین پارین و زیرمخاطعضله مخاطی از نوع صاف وجود داشت. لایه سروزی از خارج طبقه عضلانی را پوشش می داد. به طورکلی اگرچه روده کوچک شترمرغتفاوت هایی با سایر پرندگان دارد ولی به طورکلی مشابه دیگر پرندگان می باشد.

هیستولوژی، مورفولوژی، روده کوچک، جوجه شترمرغ