زهرا محمدی - کمیته ی تحقیقات دانشجویی، دانشگاه علوم پزشکی بابل، بابل، ایران
آرام تیرگر - مرکز تحقیقات اختلال حرکت، پژوهشکده ی سلامت، دانشگاه علوم پزشکی بابل، بابل، ایران
شیما سام - مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، پژوهشکده ی سلامت، دانشگاه علوم پزشکی بابل، بابل، ایران

سابقه و هدف: سالمندی مرحله ی اجتناب ناپذیری از زندگی است که اغلب با محدودیت ها و ناتوانی هایی همراه است. تامین شرایط متناسب با ویژگی های سالمندان می تواند زندگی توام با سلامت نسبی و آسایش و استقلال را برای آنان فراهم سازد. با توجه به نقش مساجد در تامین سلامت اعم از سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی؛ این مطالعه به بررسی تناسب ساختاری مساجد با ویژگی های سالمندان پرداخته است. روش کار: این مطالعه ی مقطعی طی تابستان سال ۱۳۹۵ در ۳۰ مسجد از مساجد شهر سبزوار به کمک چک لیستی محقق ساخته با ۷۰ سوال، انجام گرفت. در طراحی چک لیست از این گروه سنی در ایران، از ضرورت اعمال ملاحظات ارگونومیکی به منظور حفظ آسایش، استقلال و ارتقای ایمنی آنان حکایت دارد. مولفه های ساختاری فضاهایی مانند منزل، کلیسا و پارک های دوستدار سالمند استفاده شد؛ و نظرها و توصیه های چند متخصص ارگونومی، سالمندشناسی و مهندس ساختمان نیز در نظر گرفته شد. در تحقیق حاضر شرایط بخش های مختلف مساجد ازجمله شبستان ها، سرویس - های بهداشتی، وضوخانه، راهروها، راه پله ها و ورودی ها نیز ارزیابی شد. در این پژوهش همه ی موارد اخلاقی رعایت شد. علاوه براین، نویسندگان مقاله هیچ گونه تضاد منافعی گزارش نکرده اند.یافته ها: تقریبا ۵۰ درصد از مراجعه کنندگان به مساجد سالمند بودند. میانگین تعداد پله ها از بیشتر بودن آنها برای بخش های زنانه حکایت داشت. دسترسی به وسایل نقلیه ی عمومی برای حدود ۷۰ درصد از مساجد فراهم بود. در هیچ یک از مساجد، درهای ورودی دارای شرایط هم سطحی در بیرون و درون نبود. بررسی مسیرهای تردد ازنظر وجود رمپ، گویای شرایط نامناسب حدود ۸۰ درصد از مساجد بود و سرویس های بهداشتی و وضوخانه ها نیز در بیشتر موارد شرایط مناسبی نداشت.نتیجه گیری: با وجود برخورداری مساجد از برخی ویژگی های مطلوب ساختاری مانند شرایط مناسب در کف محوطه و درون بنا، یا وضعیت روشنایی و حرارتی خوب، در مواردی مانند سرویس های بهداشتی، پله ها و مسیرهای تردد نیاز به مداخله است. بنابراین، نبود تناسب ساختار فیزیکی مساجد برای سالمندان با توجه به رشد جمعیت

پدیدارشناسی، سالمندان، کیفیت زندگی