محمدجواد بازیار - Applied Geology Dept. Faculty of Earth Sciences, Kharazmi University
محمدرضا آصف - Kharazmi University, Faculty of Earth Sciences
علی میثاقی - Department of Applied Geology. Faculty of Earth Sciences, Kharazmi University

تخلخل یک عامل بسیار حساس در تعیین سرعت امواج، تخمین پارامترهای ژئومکانیکی و خصوصیات پتروفیزیکی مخازن هیدروکربنی محسوب می­ شود. امروزه در صنعت نفت این پارامتر با استفاده از روش تزریق گاز هلیوم به نمونه­ های مغزه (پلاگ) به دست می­ آید. تعیین تخلخل توسط روش­ هایی مانند آنالیز مغزه مستلزم صرف زمان و هزینه بالا است. مغزه­ گیری عملی دشوار و پرهزینه است. به علاوه امکان مغزه­ گیری در برخی چاه­ ها (مانند چاه های افقی) وجود ندارد. بنابراین به علت نبود مغزه­ های کافی و تغییرات سنگ­ شناسی و ناهمگنی سنگ مخزن، تعیین این پارامتر توسط روش ­های معمول از دقت چندانی برخوردار نمی ­باشد.در این پژوهش در یکی از چاه­ های نفتی در جنوب غرب کشور تخلخل بر اساس داده­ های نگاره نوترون، چگالی، صوتی، و همچنین تلفیق این نگاره­ ها محاسبه شد. برای تعدادی نمونه مغزه هم تخلخل به روش تزریق گاز هلیوم محاسبه شد. با استفاده از تحلیل آماری-ریاضی رابطه تجربی برای محاسبه تخلخل بر اساس تلفیقی از نگاره­ های پتروفیزیکی ارائه شد که رابطه پیشنهادی مقدار واقع بینانه ­تری نسبت به سایر روش ها بدست می­ دهد. از دیگر مزایای این روش می ­توان گفت که بر خلاف سایر روش ­های موجود، هم به صورت برجا و هم بصورت غیر برجا (آزمایشگاهی) قابل اجرا است، و اینکه هزینه­ های تمام شده با این روش بسیار کمتر از سایر روش­ های موجود است. از دیگر نکات مثبت این روش می­ توان به قابل اجرا بودن آن برای همه سنگ­ ها از نظر جنس اشاره کرد. به عبارت دیگر نکته مهم در روش پیشنهادی این است که در این روش بر خلاف سایر روش­ ها که فقط از یک عامل برای اندازه­ گیری تخلخل استفاده می ­شود (به عنوان مثال: میزان هیدروژن در روش نگاره نوترون یا سرعت موج طولی در روش نگاره صوتی)، در این روش از سه پارامتر شامل: چگالی، سرعت موج طولی و سرعت موج برشی استفاده می­ شود که میزان خطا را به طور چشمگیری کاهش می­ دهد.

porosity, Geomechanics, Petrophysics, Helium gas injection, Neutron log, Density log, Sonic log