رسول صادقی - دانشیار جمعیت شناسی، دانشگاه تهران (نویسنده مسئول).
راضیه طریقتی تابش - کارشناس ارشد جمعیت شناسی دانشگاه تهران.

هدف از مقاله پیش­رو بررسی تاثیر عوامل فرهنگی بر ترجیحات فرزندآوری جوانان می باشد. داده ها با استفاده از پیمایش مقطعی و به شیوه نمونه­گیری چندمرحله­ای در میان ۷۲۰ جوان دارای همسر ۱۵ تا ۳۰ سال در مناطق مختلف شهر تهران گردآوری شد. بر اساس نتایج، متوسط اندازه ایده­ال و دلخواه خانواده از نظر پاسخگویان به ترتیب ۲.۱۹ و ۲.۱۵ بدست آمد. ۱۹ درصد جوانان مورد بررسی یک فرزند، ۵۴ درصد دو فرزند و ۲۵ درصد سه فرزند و بیشتر را تعداد ایده­ال فرزند برای جامعه ایران دانسته­اند. ارقام متناظر برای تعداد دلخواه فرزند برای خود افراد، به ترتیب، ۱۸، ۵۷ و ۲۴ درصد بوده است. همچنین نتایج نشان داد اکثر جوانان مورد بررسی جهت­گیری ارزشی­ فرهنگی میانه­رو داشته، و حدود ۲۰ درصد جهت­گیری مدرن (فردگرا، برابر­گرا جنسیتی و سکولار) داشته­اند. نتایج تحلیل دو متغیره نشان داد افراد فردگرا، سکولار و با نگرش جنسیتی برابرگرا، باروری ایده آل و دلخواه پایین­تری در مقایسه با افراد جمع گرا، مذهبی و با نگرش نابرابرگرا جنسیتی دارند. نتایج تحلیل چندمتغیره نشان داد با کنترل متغیرهای جمعیتی و زمینه­ای، عوامل فرهنگی نظیر فردگرایی، برابر گرایی جنسیتی و عرفی شدن تاثیر منفی و معنی­داری بر ترجیحات فرزندآوری دارند. از اینرو، تغییرات در نظام فرهنگی جامعه بر ترجیحات فرزندآوری جوانان تاثیر داشته و انتظار می­رود با گسترش و افزایش سبک­ها و هنجارهای فرهنگی مدرن، میزان­های باروری در کشور کاهش یابد.

عوامل فرهنگی, فردگرایی, برابر گرایی جنسیتی, عرفی شدن, ترجیحات فرزندآوری