مجید کوششی - استادیار جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران (نویسنده مسئول).
محمد ترکاشوند مرادآبادی - استادیار جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد.

در شرایطی که ثبت مرگ فاقد پوشش کافی باشد، با استفاده از روش های غیرمستقیم سطح مرگ­ومیر برآورد می شود. روش­های غیرمستقیم قادر به برآورد الگوی سنی مرگ نیستند و از اینرو نمی­توانند نیاز حوزه­های مطالعاتی را برآورده کنند. در چنین شرایطی استفاده از مدل های مرگ­ومیر از طریق انطباق سطح برآورد شده با الگوی سنی مرگ ومیر، ضروری است. با این حال هر یک از مدل ها بر اساس داده های تجربی متفاوتی ساخته شده و در مناطق جغرافیایی مختلف سطح انطباق متفاوتی دارند. پرسش مقاله این است که کدام یک از مدل های مرگ ومیر، انطباق بیشتری با الگوی سنی فوت در ایران دارند؟ با استفاده از داده های ثبت جاری فوت و جمعیت سرشماری   سال ۱۳۹۰ میزان مرگ بر حسب سن و جنس محاسبه شده و سپس با استفاده از لوجیت براس انطباق جداول مدل با الگوی سنی مرگ در ایران بررسی شده است. نتایج نشان می­دهد که تغییرات الگوها و علل مرگ­ومیر ، به ویژه تغییرات زمان­بندی مرگ ناشی از علل مختلف خصوصا مرگ زودرس ناشی از سوانح، باعث شده تا الگوی سنی مرگ ومیر ایران متفاوت از مدل ها باشد. اگرچه الگوی سنی مرگ­ومیر ایران به صورت ظاهری منطبق با مدل شمال از جداول عمر کول- دمنی است، اما این انطباق به هیچ وجه به معنی تشابه این دو الگوی مرگ­ومیر نیست و پاسخ قطعی به این پرسش نیازمند بررسی­های بیشتر است.

مرگ ومیر, میزان مرگ ویژه سن, جدول عمر, مدل های مرگ ومیر, روش لوجیت براس