محمدجلال عباسی شوازی - استاد گروه جمعیتشناسی دانشگاه تهران، محقق موسسه سیاستهای عمومی دانشگاه ملی استرالیا و رئیس موسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور
سعید خانی - دکترای جمعیتشناسی، گروه جامعهشناسی دانشگاه کردستان

صاحبنظران اقتصادی رفتار باروری زوجین در بسترهای مختلف را از دیدگاه اقتصادی تبیین نمودهاند. نظریههای جدیدتر برخاسته از مدل اقتصاد خرد باروری، باروری پایین را ناشی از شرایط ناامن اقتصادی و واکنشی به فاصله بین واقعیات و انتظارات اقتصادی دانستهاند. بطور ویژه، طرفداران نظریه اجتناب از خطر، تاخیر در ازدواج و نگرشهای کمفرزندی را مکانیسم مدیریت رفتاری افراد با توجه به شرایط و یا انتظارات اقتصادی خویش میدانند. مقاله حاضر، رابطه ی ناامنی اقتصادی و ایدهآلهای ازدواج و باروری را در میان دو نسل مادران و فرزندان در شهرستان سنندج بررسی کرده است. دادههای تحقیق از پیمایش ایدهآلها و رفتارهای باروری سنندج در سال ۱۳۹۳ اخذ شده و اطلاعات مربوط به ۲۱۰ نفر از نسل مادران و ۲۱۰ نفر از نسل فرزندان جوان ۲۹-۱۵ ساله هرگز ازدواجنکرده ی خانوارهای پیمایش مذکور است. نتایج مطالعه، ضمن نشان دادن تفاوت در ویژگیهای زمینهای و ایدهآلهای ازدواج و باروری دو نسل، رابطه معنیدار ناامنی اقتصادی با این ایدهآلها را آشکار ساخت. نتایج تحلیل چند متغیره نیز نشان داد که ناامنی اقتصادی همراه با متغیرهای سن، محل سکونت و تحصیلات افراد تبیینکننده ایدهآلهای ازدواج و باروری پایین در میان دو نسل است. نتیجه سیاستی مقاله آن استکه بهمنظور جلوگیری از کاهش بیشتر ایدهآلها و در نتیجه پیشگیری از شکلگیری باروری بسیار پایین، سیاستهای جمعیتی بایستی با توجه به وضعیت اقتصادی جوانان در سن ازدواج و زوجین در سنین باروری تنظیم شوند، و برنامههای حمایتی که امنیت اقتصادی جوانان را تضمین نموده و تسهیلکننده ی تحقق ایدهآلهای ازدواج و فرزندآوری میباشند، در اولویت قرار گیرند.

سن ایدهآل ازدواج, تعداد فرزند ایدهآل, ناامنی اقتصادی, فاصله بین واقعیات و انتظارات اقتصادی