پریسا شریفی نظام آباد - گروه گیاه پزشکی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
سعید نصراله نژاد - دانشیار گروه گیاهپزشکی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان ایران
محمدعلی آقاجانی - بخش تحقیقات گیاه پزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، گرگان.
اکبر دیزجی - عضو هیات علمی گروه گیاهپزشکی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران
احمد ندیمی - گروه گیاهپزشکی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران؛

ویروس وای سیب زمینی (Potato virus Y, PVY)، گونه تیپ جنس Potyvirus از تیره Potyviridae، از جمله ویروس های مخرب توتون در دنیا می باشد. به منظور بررسی وضعیت بیماری ناشی از این ویروس در مزارع توتون استان گلستان، طی فصل زراعی ۱۳۹۶، تعداد ۱۵ مزرعه توتون در سه شهرستان گرگان، علی آباد و مینودشت انتخاب شده و در فواصل زمانی ۱۵ روزه مورد بازدید قرار گرفت. در هر مزرعه ۵۰ بوته انتخاب و شاخص های میزان وقوع بیماری (DI) و فراوانی دو شته ناقل سبز هلو (Myzus persicae, MP) و قرمز توتون (Myzus persicae ssp. nicotiana, MPN) در آنها ارزیابی گردید. به منظور ردیابی و ارزیابی غلظت نسبی ویروس (OD) از روش DAS-ELISA با استفاده از آنتی سرم چند همسانه ای اختصاصی PVY استفاده شد. درصد آلودگی PVY در بین ارقام مختلف توتون متفاوت بوده و بیشینه و کمینه درصد آلودگی به تریتب در ارقام PVH۰۳ (۶/۳۳ %) و بارلی (۲/۶ %) ارزیابی شد. بر اساس نتایج حاصل از تحلیل آماری داده ها، بین ارقام توتون در تمام شاخص های مورد ارزیابی تفاوت معنی دار بوده و ارقام باسما و بارلی نسبت به ارقام گرمخانه ای (PVH۰۳، NC۱۰۰ و K۳۲۶) دارای حساسیت کمتری به PVY بودند. بیشترین جمعیت هر دو شته روی رقم K۳۲۶ مشاهده گردید. برای شاخص-های DI و OD ارتباط همبستگی با دما غیرمستقیم و رطوبت نسبی و میزان بارندگی مستقیم ارزیابی شد و DI بیشترین میزان همبستگی را با تغییرات بارندگی (r= ۰.۹۸ و P= ۰.۰۰۴) داشت.

توتون, شته سبز هلو, PVH۰۳, Disease incidence, DAS-ELISA