جلال شیرازی - عضو هیات علمی/موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور
مسعود امیرمعافی - عضو هیئت علمی
همت دادپور - آزمایشگاه بیولوژیک آمل
علی جوینده - بخش گیاهپزشکی

پراکنش زنبور Trichogramma brassicae Bezd. با رهاسازی تعداد ۵۰۰۰۰ فرد بالغ در مرکز دو مزرعه برنج و ۴ نوبت نمونه­برداری به وسیله تخم­ تله بید غلات Sitotroga cerealella (Oliv.)) و کارت­های­ زرد چسبنده مطالعه شد. نتایج نشان داد در مزرعه اول ضریب پخش معادل ۰۴/۳ مترمربع در روز در نمونه­برداری اول بود، اما این مقدار در نوبت دوم بیش از ۵۰ درصد کاهش داشت (۰۷/۱ مترمربع در روز) و در نوبت سوم به ۲۸/۱۱ مترمربع در روز رسید. در مزرعه دوم همین ضریب از ۹۳/۳ متر مربع در روز به ۷۶/۲۹ متر مربع در روز در نمونه برداری سوم رسید. فاصله در برگیرنده ۹۸ درصد جمعیت زنبور، در مزرعه اول، ۸۰/۹ متر در نمونه برداری اول ثبت شد و به حداکثر ۱۱/۱۵ متر در نمونه برداری سوم رسید،  اما در مزرعه دوم از ۲۱/۱۱ متر در نوبت اول به حداکثر ۴۵/۵۳ متر در نوبت سوم افزایش یافت. متوسط تعداد زنبور باقیمانده در مزرعه اول ۶۷/۶۳۰ عدد و در مزرعه دوم ۱۸/۲۷۲ عدد در واحد سطح در کل دوره آزمایش بود. حداکثر میانگین میزان پارازیتیسم در مزرعه اول و دوم در نوبت اول نمونه­برداری در شعاع یک متری از نقطه رهاسازی مشاهده شد (به ترتیب ۷۵/۶۴ و ۹۱ میانگین تخم پارازیته به ازای هر کارت) و با گذشت زمان و افزایش فاصله، کاهش یافت. نتیجه­گیری اینکه برای بهره­مندی­ بهتر از رهاسازی زنبور تریکوگراما در کنترل ساقه خوار برنج، نیاز است تا توزیع زنبورها در مزرعه یکنواخت تر انجام شود. این امر نیازمند تغییر شیوه بسته­بندی و رهاسازی زنبور است.    

رفتار پراکنش, زنبور Trichogramma brassicae, کنترل بیولوژیک, کرم ساقه خوار برنج